Aktualizacja 2024-06-14.

2022.11.27. Nowy wzór zaświadczeń dla rodziców.

2017.04.28. Instrukcja o udzielaniu sakramentu chrztu w Archidiecezji Lubelskiej.

Chrzest święty jest fundamentem całego życia chrześcijańskiego, bramą życia w Duchu i bramą otwierającą dostęp innych sakramentów. Przez chrzest zostajemy wyzwoleni od grzechu i odrodzeni jako synowie Boży, stajemy się członkami Chrystusa oraz zostajemy wszczepieni w Kościół i stajemy się uczestnikami jego posłania. Chrzest jest sakramentem odrodzenia przez wodę i w słowie. (KKK 1213)

Chrzest św. jest sakramentem, w którym przez polanie wodą i wymówienie słów sakramentalnych człowiek otrzymuje odpuszczenie grzechu pierworodnego i wszystkich grzechów przed chrztem popełnionych oraz staje się dzieckiem Bożym i otrzymuje życie wieczne.

"Gdy chcemy zrozumieć, co Chrystus Pan z duszą czyni, to pamiętajmy, że pierwszego, zasadniczego przekształcenia dokonuje Pan Jezus za pomocą chrztu świętego. W chwili chrztu świętego wlewa nowe życie do duszy, żyjącej dotąd tylko przyrodzonym życiem. Przemienia tę duszę do głębi, upodabnia do siebie, łączy ją ze sobą, wciela do swego cudownego Ciała Mistycznego, czyli włącza ją do Kościoła świętego." (bł. bp Michał Kozal)

1. Właściwym miejscem udzielania chrztu jest własny kościół parafialny (kan. 857 KPK). W naszym kościele udziela się chrztu w niedzielę podczas Mszy Świętej o godz. 11.00 oraz w razie potrzeby w innym czasie.

2. Rodzice powinni zgłosić dziecko do chrztu w takim terminie przed planowanym chrztem, aby można było jeszcze uczestniczyć w katechezach przedchrzcielnych. W przypadku, gdy chrzest ma się odbyć poza własną parafią, niezbędna jest pisemna zgoda własnego proboszcza.

3. Katechezy przedchrzcielne. Rodzice i chrzestni zobowiązani są do uczestniczenia w katechezach przedchrzcielnych. Katechezy te prowadzone są w terminach dogodnych dla wiernych i w częstotliwości zależnej od miejscowych potrzeb. Rodzice i chrzestni powinni także przystąpić do sakramentu pokuty i pojednania. Poza katechezą polecam też zapoznanie się z liturgią sakramentu i innymi artykułami na temat chrztu (bieżąca strona - kolejne zakładki).

4. Rodzice chrzestni. Zgodnie z nowelizacją (27.11.2022) dokumentu „Instrukcja o udzielaniu sakramentu chrztu w Archidiecezji Lubelskiej” kandydatem na rodzica chrzestnego i świadka bierzmowania może być ten kto:

- ukończył 15 rok życia;

- został ochrzczony w Kościele katolickim i przyjął sakrament bierzmowania;

- nie wystąpił z Kościoła katolickiego;

- uczestniczy w lekcjach religii - katechezie szkolnej lub parafialnej (dotyczy osób w wieku szkolnym);

- jest osobą praktykującą życie sakramentalne w Kościele katolickim (uczestniczy w niedzielnej Mszy św., korzysta z sakramentu pokuty i przyjmuje Komunię Świętą);

- prowadzi życie zgodne z wiarą katolicką (w szczególności: nie żyje w związku niesakramentalnym i nie neguje nauczania moralnego Kościoła katolickiego);

- uczyni wszystko, aby należycie wypełniać obowiązki rodzica chrzestnego.

Chrzestni spoza parafii winni posiadać zaświadczenie ze swojej parafii, że mogą pełnić funkcję rodziców chrzestnych. W przypadku kandydatów na rodziców chrzestnych spoza archidiecezji akceptujemy zaświadczenia wydane na formularzach w nich obowiązujących.

Kancelaria parafialna nie wydaje zaświadczenia dla rodziców chrzestnych, którzy na terenie parafii są tylko zameldowani w państwowym urzędzie, a faktycznie mieszkają na terenie innej parafii dłużej niż jeden miesiąc.

5. Akt chrztu jest sporządzany i podpisywany przez rodziców i chrzestnych w ciągu tygodnia przed terminem chrztu, w godzinach pracy kancelarii parafialnej lub w czasie uzgodnionym z proboszczem. W wyjątkowych wypadkach rodzice chrzestni spoza parafii mogą złożyć podpis w dniu chrztu.

Przy spisywaniu aktu chrztu potrzebne będą
następujące dokumenty i informacje:

a. świadectwo urodzenia dziecka z USC;

b. PSEL dziecka mającego przyjąć chrzest;

c. jeżeli chrzest jest spoza tutejszej parafii, potrzebna jest zgoda proboszcza parafii zamieszkania;

d. dane dotyczące rodziców chrzestnych (imię i nazwisko, data urodzenia, wyznanie, imię współmałżonka, adres zamieszkania z kodem pocztowym); jeżeli chrzestni nie należą do tutejszej parafii, muszą dostarczyć ze swojej parafii zaświadczenie dla rodziców chrzestnych (w dniu spisywania aktu chrztu);

e. świadectwo ślubu rodziców dziecka, o ile ślub został zawarty poza parafią chrztu i nie został jeszcze odnotowany w tutejszej parafii;

f. urzędowe dokumenty tożsamości rodziców dziecka, np. dowody osobiste.

6. Prosimy o punktualne przybycie na liturgię chrzcielną oraz o zabranie ze sobą białej szaty i świecy chrzcielnej. Prosimy, aby białą szatę i świecę chrzcielną otoczyć szczególną troską, ponieważ w naszej parafii coraz bardziej przyjmuje się zwyczaj uroczystego przekazywania tych pamiątek chrztu ich właścicielom, tj. dzieciom uczestniczącym w nabożeństwie pokutnym przed pierwszą Spowiedzią Świętą.

7. Chrzest jest włączeniem do Kościoła i powinien być dniem radości dla całej rodziny. Najpiękniejszym darem dla dziecka jest modlitwa i przyjęcie Komunii Świętej w jego intencji przez wszystkich najbliższych.

8. W przypadku uzasadnionych wątpliwości, czy dziecko zostanie wychowane w duchu wiary katolickiej, chrzest może zostać odłożony na późniejszy termin.

Zasmuca nas fakt, że pojawia się coraz więcej rodziców, którzy proszą o chrzest dla swoich dzieci, a żyją bez sakramentu małżeństwa, w stanie grzechu śmiertelnego i nie mają żadnych przeszkód, aby ten sakrament zawrzeć. Odsyłamy ich na stronę „Liturgia” - „Obrzędy Chrztu Dzieci” i prosimy o przemyślenie punktów z liturgii chrztu: 89, 113, 114, 119, 120, 123, 125 i nn. Zaniepokojeni o przyszłość rodziny, polecamy Bogu owe związki partnerskie w naszych stałych intencjach modlitewnych i prosimy dla nich o Boże światło.

Są też rodzice, którzy szukając różnych pretekstów, odkładają chrzest swojego dziecka na czas późniejszy. Ubolewamy nad tym faktem i polecamy ich Bogu, aby zrozumieli jak wielką łaską jest chrzest święty dla ich dzieci.

Ostatnio jest coraz więcej takich rodziców (głównie żyjących w związkach niesakramentalnych), którzy tylko chcą ochrzcić swoje dziecko, ale nie chcą wypełnić zaleceń naszych biskupów zawartych w dokumencie „Instrukcja o udzielaniu sakramentu chrztu w Archidiecezji Lubelskiej” i kiedy kapłan zachęca, aby chrzest odbył się zgodnie z cytowaną "Instrukcją...", o zgrozo, zdarza się że odchodzą i rozgłaszają wokół siebie kłamstwa mówiąc, że ksiądz nie chce ochrzcić ich dziecka. A to właśnie księdzu najbardziej zależy, aby dzieci były jak najszybciej ochrzczone po urodzeniu i, co jest ogromnie ważne, miały zapewniony duchowy rozwój w katolickiej, wierzącej rodzinie. Nie znam żadnego kapłana, który by nie chciał ochrzcić dziecka i znam tak wielu kapłanów przepełnionych do głębi troską o katolickie wychowanie nowoochrzczonych dzieci.

▲ do góry

Spis treści:

1. Rodzice chrzestni.

2. Chrzestny czy świadek chrztu?

a) – Czy świadkiem chrztu może być osoba, która jest katolikiem, ale żyje w konkubinacie?

3. Rola rodziców chrzestnych.

a) – Nie zależy im?

b) – Chrzestni. Świadek wiary czy sponsor?

Rodzice chrzestni

Początek instytucji rodziców chrzestnych wiąże się z rozwojem katechumenatu w II w.

W związku z przygotowaniem do chrztu i jego udzielaniem kandydatowi do katechumenatu towarzyszyła osoba poręczająca szczerość intencji przyjęcia przez niego sakramentu, co w okresie prześladowań było konieczne dla zachowania niezbędnej ostrożności. Było to też zadanie praktyczne: świadek pomagał przy namaszczaniu i zanurzaniu chrzczonego w wodzie. Gdy chrzest przyjmowały dzieci, poręczyciel składał przyrzeczenia i wyznanie wiary w ich imieniu. Łacińska nazwa "patrini" pojawiła się w VIII w.

Początkowo funkcję rodzica chrzestnego, nawet dla wielu chrzczonych, pełniła jedna osoba, z reguły mężczyzna, od VII w. także kobieta. W VIII w. powstał zwyczaj powoływania, przez analogię do rodziców naturalnych, dwojga rodziców chrzestnych. Z czasem ich liczba zaczęła wzrastać. Zdarzało się, że w rodzinach zamożnych wybierano niekiedy na chrzestnych do dwunastu osób. Ponieważ była to okazja do wielu nadużyć, Sobór Trydencki ograniczył ich liczbę do jednego, najwyżej dwóch. Ta zasada została zaakceptowana także przez obecny kodeks prawa kanonicznego. Zwyczajowo jest to mężczyzna i kobieta. Dorosłemu przy prośbie o dopuszczenie do katechumenatu powinien towarzyszyć poręczyciel jego obyczajów, wiary i woli przyjęcia chrztu.

▲ do góry

 

Ks. Paweł Siedlanowski

Dziś mało kto z rodziców chrzestnych rozumie, co ono oznacza być chrzestnym. Zwykle w parafiach są organizowane konferencje, podczas których księża tłumaczą, na czym polega ich rola. Rzecz w tym, że często są z daleka i nie mogą w spotkaniu uczestniczyć. Przymyka się na to oko, jeśli przynoszą zaświadczenia od swoich proboszczów, że są wierzącymi i praktykującymi katolikami. W tym momencie Kościół przestaje się nimi interesować. Szkoda. Zainteresowanie chrzestnych wobec chrześniaka sprowadza się zwykle do troski o prezenty gwiazdkowe, urodzinowe, pierwszokomunijne i ślubne. I tylko do tego. A powinno być inaczej. Kościół, akceptując wybór chrzestnego, stawia mu bardzo wysokie wymagania etyczne. Zobowiązuje do wspierania rodziców naturalnych w procesie wychowania dziecka i przekazywania mu najcenniejszego skarbu, jakim jest wiara, zaś w sytuacji skrajnej, gdy np. zabraknie rodziców, do przejęcia ich zadań.

Jeśli chrzestni widzą, że rodzice nie wypełniają swoich obowiązków wychowawczych, dzieje się coś niedobrego z przekazem wiary, mają prawo (i obowiązek!) zareagować, zwrócić uwagę, napomnieć. Obojętność jest poważnym sprzeniewierzeniem się podjętym podczas chrztu zobowiązaniom. Jest to szczególna sytuacja, ponieważ Kościół, szanując autonomię rodziny, wyjątkowo nakazuje w tym momencie ją naruszyć! Rodzice chrzestni mają być dla dziecka wsparciem, światłem na drodze wiary, bywa że i znakiem sprzeciwu - nie darczyńcami ani ozdobą uroczystości domowych! Mówią o tym wyraźnie teksty modlitw towarzyszących obrzędom sakramentu chrztu, wręczenie rodzicom chrzestnym zapalonej od paschału (znak Chrystusa Zmartwychwstałego) świecy i towarzyszące temu gestowi słowa. Wystarczy się w nie dobrze wsłuchać. I przejąć tym, co się usłyszy.

Wiele razy rozmawiałem z rodzicami chrzestnymi, których chrześniak pogubił się w życiu. - Co zrobiliście, aby pomóc mu się pozbierać? - pytałem. - Jak się zachowaliście, widząc, że przestał chodzić do kościoła, na katechezę, żyje w konkubinacie, w jego życiu pojawił się alkohol? Jaki przykład daliście mu jako odpowiedzialni za jego rozwój duchowy? Czy stać was było przynajmniej na słowny protest, zwrócenie uwagi?

W 90% przypadków ludzie reagowali zdumieniem. - A co mnie to obchodzi? Ma ojca i matkę - niech się nim interesują! Mnie nic do tego. Przecież nie pójdę i nie powiem, że jest niedobrze, bo rodzice pogonią mnie z dobrą radą, nie chcąc, bym wtrącał się w ich prywatne sprawy...

Powstaje pytanie: po co są zatem chrzestni, skoro ich rola z zasady ogranicza się do obdarowywania prezentami? Co myśleć o rodzicach, którzy wybierając chrzestnego, kierują się nie troską o zbawienie dziecka, a kryterium zamożności? Jaki ma w tej sytuacji sens stawiania ich obok niego? Co się dzieje z naszym chrześcijaństwem - jak nisko upadliśmy! - skoro nawet tak kluczowy dla życia człowieka moment, jakim jest chrzest, jesteśmy skłonni podporządkować kopercie z banknotami, wręczanej przy okazji Pierwszej Komunii czy ślubu?

▲ do góry

Chrzestny czy świadek chrztu?

ks. Jan Glapiak

Czy świadkiem chrztu może być osoba, która jest katolikiem, ale żyje w konkubinacie?

Pytanie to jest ostatnio często stawiane przez osoby, które wybrały życie "na sposób małżeński", ale bez sakramentu małżeństwa, czyli osoby, które żyją ze sobą po zawarciu tylko kontraktu cywilnego albo nawet bez kontraktu. Nazwijmy rzecz po imieniu: żyją w grzechu i jak długo ten stan trwa, nie mogą otrzymać rozgrzeszenia podczas spowiedzi sakramentalnej ani też nie mogą przystępować do Komunii św. A przecież chrzestni wraz z rodzicami dziecka, pytani przez kapłana podczas ceremonii chrzcielnej: "Czy wyrzekacie się grzechu, aby żyć w wolności dzieci Bożych? – winni odpowiedzieć: "Wyrzekamy się". Kiedy zatem taka osoba dowiaduje się, że nie spełnia warunków, aby być ojcem lub matką chrzestną (por. kan. 874 § 1 p. 3 KPK), pyta, czy w takim razie może być świadkiem chrztu. Odpowiedź brzmi "tak" i "nie" w zależności od tego, co się rozumie przez pojęcie "świadek chrztu". "Tak" w znaczeniu obecności w kościele podczas chrztu dziecka i w razie potrzeby poświadczenia o tym fakcie. Natomiast "nie" w znaczeniu pełnienia funkcji świadka chrztu w miejsce chrzestnego, jak to jest możliwe w przypadku innowierców. Innowierca bowiem, czyli osoba ochrzczona i należąca do niekatolickiej wspólnoty kościelnej (protestant, anglikanin), może być świadkiem chrztu, pod warunkiem że jest już wyznaczony chrzestny katolik lub chrzestna katoliczka (por. kan. 874 § 2 KPK). Wyjątek od tej zasady stanowią prawosławni, którzy mogą pełnić funkcję chrzestnego (zob. Papieska Rada ds. Popierania Jedności Chrześcijan, Dyrektorium w sprawie realizacji zasad i norm dotyczących ekumenizmu, n. 98). Tak więc katolik może pełnić tylko funkcję chrzestnego, który równocześnie jest świadkiem tego wydarzenia. Natomiast funkcja świadka chrztu zarezerwowana jest dla innowierców. Skoro katolik, który pełni funkcję chrzestnego, jest równocześnie świadkiem tego wydarzenia, winien on być fizycznie obecny podczas ceremonii chrztu. Stąd nie wpisuje się do księgi ochrzczonych jako chrzestnego tego, który nie może być obecny podczas liturgii chrzcielnej. Pamiętajmy też, że we chrzcie uczestniczą rodzice chrzestni, czyli ojciec chrzestny i matka chrzestna. Może się tak zdarzyć, że będzie tylko ojciec chrzestny albo tylko matka chrzestna. Nie może natomiast być dwóch ojców chrzestnych lub dwóch matek chrzestnych. Kan. 873 KPK mówi wyraźnie: "Należy wybrać jednego tylko chrzestnego lub chrzestną, albo dwoje chrzestnych". "Dwoje", a nie dwóch czy dwie.

▲ do góry

Rola rodziców chrzestnych

Ks. Paweł Siedlanowski

Nie zależy im?

"Kiedy w kancelarii parafialnej jest mowa o kwalifikacjach chrzestnego, zdarza się, że rodzice myślą o tzw. zaświadczeniu o bierzmowaniu" - tłumaczy ks. Adam. I dodaje: - Kiedy dowiadują się, że chodzi o świadectwo proboszcza, że ktoś się nadaje na chrzestnego, popadają w osłupienie. "Jakim prawem ksiądz ma osądzać, czy brat, kolega może być chrzestnym mojego dziecka?" - pytają z pretensją w głosie. Jak jednak może się starać o chrześcijańskie wychowanie ktoś, kto w swoim życiu nie zdał egzaminu z jego zasad? - konkluduje kapłan. - Jak można oczekiwać wychowania w szacunku dla Mszy św. ze strony kogoś, kto w kościele nie bywa prawie nigdy?". Smutna to prawda. A jeszcze smutniejsze i zupełnie niepojęte wydaje się to, że rodzicom jest najzupełniej obojętne, kto będzie ich wspierał w wychowaniu największego skarbu. Coś tu nie gra...

Oczywiście, wszelkie uogólnienia są krzywdzące. Są rodzice, którzy do wyboru chrzestnych podchodzą bardzo odpowiedzialnie. Wybierają możliwie najlepszych, ludzi głęboko wierzących, odpowiedzialnych. Niestety, bywa też odwrotnie. Nawet jeśli chrzestni próbują wypełniać swoje zadania, skuteczni im się to uniemożliwia. Przykład? Jedna z uczestniczek wspomnianego wcześniej forum pisze: "Jako matka chrzestna mam dość nieciekawą sytuację. Rodzice chrześniaka są wierzący <tak sobie>. Parają się homeopatią, czakramami i czymś tam jeszcze. Wciągają w to swoje dzieci - w tym także mojego chrześniaka. Gdy zwracam uwagę, że nie jest to w porządku, obrywam za to, że się wtrącam i przestają się odzywać. Staramy się z mężem tłumaczyć im, że robią źle, że jest to niebezpieczne. Ale bezskutecznie. Mówią, że wiedzą, jak wychowywać swoje dziecko. Gdy tłumaczę im, że narażają je na poważne szkody duchowe, śmieją się. Mam milczeć? Oni uważają, że ja jestem od prezentów i powinnam siedzieć cicho. Ale przecież na chrzcie co innego przyrzekałam Panu Bogu...".

▲ do góry

Chrzestni. Świadek wiary czy sponsor?

"Moi rodzice chrzestni nie sprawdzili się, ani pod względem mojego rozwoju duchowego, ani jako sponsorzy. Właściwie to mógłbym ich nie mieć, nie zauważyłbym różnicy". "Uważam, że instytucja rodziców chrzestnych służy do celów grzecznościowo-ekonomicznych - rodzice wybierając kogoś na to "stanowisko", teoretycznie czynią osobie zaszczyt, a z drugiej strony wielokrotnie jednym względem w ich wyborze są zasoby majątkowe przyszłego chrzestnego". "Nigdy w życiu nie widziałam mojego chrzestnego. A moja chrzestna mnie unika. Są dla mnie nikim - obcymi, przypadkowymi ludźmi. I tak jest w większości przypadków". Oto garść wypowiedzi zebranych z internetowych forów. Sporadycznie jest mowa o świadectwie życia, realnym wpływie na formację religijną chrześniaka. A do tego są przecież powołani.

"Jeśli piękną jest rzeczą tych także zapalać do cnoty, wobec których nie mamy żadnych zobowiązań, to tym bardziej winniśmy to czynić względem tego, którego przyjęliśmy za duchowego syna. Wiedzcie więc, rodzice chrzestni, że w razie niedbalstwa grozi wam niemałe niebezpieczeństwo" - napominał św. Jan Chryzostom w 388 r. "Pamiętajcie, że przed Bogiem jesteście poręczycielami dzieci, które przyjmujecie na chrzcie. Starajcie się je zawsze napominać i karcić, aby żyły w czystości, trzeźwości i sprawiedliwości. Przede wszystkim nauczcie je Symbolu Apostolskiego i Modlitwy Pańskiej. Zachęcajcie je do pełnienia dobrych czynów nie tylko słowami, ale przykładem. Kto sam żyje czysto, trzeźwo i sprawiedliwie, ten daje innym przykład dobrego życia i otrzyma nagrodę tak za siebie, jak też za nich" - pisał 150 lat później św. Cezary z Arles. Co z tego zostało dziś? Chyba niewiele. Niestety.

▲ do góry

 

Obrzędy Chrztu Dzieci

Spis treści:

CHRZEST JEDNEGO DZIECKA

1. Obrzęd przyjęcia dziecka.

LITURGIA SŁOWA BOŻEGO

2. Liturgia Słowa Bożego.

3. Czytania biblijne.

4. Homilia.

5. Cicha modlitwa.

6. Modlitwa powszechna.

7. Modlitwa z egzorcyzmem i włożenie ręki.

LITURGIA SAKRAMENTU

8. Poświęcenie wody albo modlitwa dziękczynna nad wodą.

9. Wyrzeczenie się zła.

10. Wyznanie wiary.

11. Chrzest.

12. Namaszczenie Krzyżmem świętym.

13. Włożenie białej szaty.

14. Wręczenie zapalonej świecy.

ZAKOŃCZENIE OBRZĘDU

15. Procesja do ołtarza.

16. Modlitwa Pańska.

17. Błogosławieństwo.

CHRZEST JEDNEGO DZIECKA

 

OBRZĘD PRZYJĘCIA DZIECKA

84. Chrztu udziela się, o ile to możliwe, w niedzielę, ponieważ wtedy Kościół obchodzi Misterium Paschalne, w obecności i przy czynnym udziale wiernych, przynajmniej krewnych, bliskich i znajomych.

85. Ojciec i matka razem z chrzestnymi powinni przedstawić dziecko Kościołowi celem udzielenia chrztu.

86. Kapłan lub diakon ubrany w albę lub komżę i stułę, lub ponadto w kapę koloru białego, udaje się razem z asystą do drzwi kościoła lub do tego miejsca, gdzie są zgromadzeni rodzice ^chrzestni z dzieckiem do chrztu. W tym czasie, jeżeli to możliwe, Jud śpiewa stosowny psalm lub pieśń.

87. Celebrans wita obecnych, zwłaszcza rodziców i chrzestnych, wspominając w krótkich słowach o radości, z jaką przyjęli dziecko: jest ono darem Boga, który jest źródłem wszelkiego życia i który chce teraz obdarzyć to dziecko swoim życiem łaski.

88. Celebrans pyta najpierw rodziców:

 

Celebrans: Jakie imię wybraliście dla swojego dziecka?

Rodzice: N.

Celebrans: O co prosicie Kościół Boży dla N?

Rodzice: O chrzest.

 

W powyższym dialogu celebrans może użyć innych słów. Na drugie pytanie rodzice mogą odpowiedzieć innymi słowami, np.: O wiarę, lub: o łaskę Chrystusa, lub: O przyjęcie do Kościoła, lub: O życie wieczne.

89. Wtedy celebrans zwraca się do rodziców w tych lub podobnych słowach:

 

Celebrans: Prosząc o chrzest dla waszego dziecka, przyjmujecie na siebie obowiązek wychowania go w wierze, aby zachowując Boże przykazania, miłowało Boga i bliźniego, jak nas nauczył Jezus Chrystus. Czy jesteście świadomi tego obowiązku?

Rodzice: Tak, albo: Jesteśmy tego świadomi.

90. Następnie zwracając się do chrzestnych (chrzestnego, chrzestnej) celebrans pyta ich w ten lub podobny sposób:

 

Celebrans: Czy jesteście gotowi (czy jesteś gotowy, gotowa) pomagać rodzicom tego dziecka w wypełnianiu ich obowiązku?

 

Chrzestni odpowiadają:

Jesteśmy gotowi (jestem gotowy, gotowa).

91. Celebrans mówi dalej:

N., wspólnota chrześcijańska przyjmuje cię z wielką radością. Ja zaś w imieniu tej wspólnoty znaczę ciebie znakiem krzyża, a po mnie naznaczą cię tym samym znakiem Chrystusa Zbawiciela twoi rodzice (i chrzestni).

 

I w milczeniu kreśli znak krzyża na czole dziecka. Potem zaprasza rodziców, i jeśli uzna to za stosowne, także chrzestnych, aby uczynili to samo.

92. Celebrans zaprasza rodziców i chrzestnych oraz wszystkich obecnych do udziału w liturgii słowa Bożego.

Jeśli okoliczności pozwalają, należy do miejsca przewidzianego na tę liturgię udać się procesjonalnie ze śpiewem, np. Psalmu 85(84) 7.8.9ab.

▲ do góry

LITURGIA SŁOWA BOŻEGO

CZYTANIA BIBLIJNE

93. Czyta się jedną lub dwie z perykop podanych w numerach 160-180.

W tym czasie wszyscy mogą siedzieć.

Można wybrać inne perykopy, zgodnie z życzeniem rodziców lub odpowiednie dla ich duchowego pożytku. Pomiędzy czytaniami można śpiewać psalmy responsoryjne i wersety podane w numerach 182-190.

HOMILIA

94. Następnie celebrans wygłasza krótką homilię wyjaśniając przeczytany tekst i wprowadzając obecnych w głębsze zrozumienie tajemnicy chrztu, zachęca przede wszystkim rodziców i chrzestnych, by ochotnie podjęli obowiązek wynikający z tego sakramentu.

▲ do góry

CICHA MODLITWA

95. Po homilii i po litanii, lub nawet w przerwie między wezwaniami litanii, zaleca się chwilę ciszy na osobistą modlitwę zebranych, do której celebrans zachęca. Potem może nastąpić odpowiedni śpiew, wybrany np. z nr. 225-245.

MODLITWA POWSZECHNA

96. Następuje modlitwa powszechna. Należy wybrać jedną z podanych formuł. Można swobodnie wybierać elementy z różnych formuł modlitwy powszechnej, albo dołączyć nowe, bardziej dostosowane do szczególnych potrzeb rodziny, należy jednak zachować jedność stylu w całej formule. Zawsze należy zakończyć ją wezwaniami do Świętych.

▲ do góry

97. PIERWSZA FORMUŁA MODLITWY POWSZECHNEJ

Celebrans: Prośmy Pana naszego Jezusa Chrystusa o miłosierdzie dla tego dziecka, które ma dostąpić łaski chrztu świętego, dla jego rodziców, dla chrzestnych i wszystkich ochrzczonych.

Lektor:

1. Prosimy Cię, abyś to dziecko mocą tajemnicy Twojej śmierci i Zmartwychwstania odrodził przez chrzest święty i włączył je do Kościoła.

Wszyscy: Wysłuchaj nas, Panie.

2. Prosimy Cię, abyś przez chrzest i bierzmowanie uczynił je wiernym uczniem i świadkiem Twojej Ewangelii.

3. Prosimy Cię, abyś przez świętość życia doprowadził je do radości królestwa Niebieskiego.

4. Prosimy Cię, aby rodzice i chrzestni dawali temu dziecku przykład żywej wiary.

5. Prosimy Cię, abyś jego rodzinę zachował na zawsze w Twojej miłości.

6. Prosimy Cię, abyś w nas wszystkich odnowił łaskę chrztu świętego.

Następują wezwania do Świętych.

98. DRUGA FORMUŁA MODLITWY POWSZECHNEJ

Wezwani przez Pana jako królewskie kapłaństwo, naród święty i lud nabyty przez Niego na własność, prośmy wszechmogącego Boga o miłosierdzie dla tego dziecka, które ma otrzymać łaskę chrztu świętego, dla jego rodziców, dla chrzestnych i dla wszystkich ochrzczonych.

1. Prosimy Cię, abyś przez chrzest święty przyłączył to dziecko do wspólnoty swojego Kościoła.

Wszyscy: Wysłuchaj nas, Panie.

2. Prosimy Cię, aby naznaczone krzyżem świętym stało się odważnym wyznawcą Chrystusa, Syna Bożego, przez całe swoje życie.

3. Prosimy Cię, aby przez chrzest stało się uczestnikiem śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa.

4. Prosimy Cię, aby to dziecko pociągnięte słowem i przykładem rodziców i chrzestnych wzrastało w łasce, jako żywy członek Kościoła.

5. Prosimy Cię, abyś odnowił łaskę chrztu świętego we wszystkich tutaj obecnych.

6. Prosimy Cię, aby wszyscy uczniowie Chrystusa, którzy stali się przez chrzest jednym ciałem, trwali zawsze w jednej wierze i miłości.

Następują wezwania do Świętych.

99. TRZECIA FORMUŁA MODLITWY POWSZECHNEJ

Prośmy Pana naszego Jezusa Chrystusa o miłosierdzie dla dziecka, które ma otrzymać łaskę chrztu świętego, dla jego rodziców, dla chrzestnych i dla wszystkich ochrzczonych i wołajmy do Niego: Chryste, wysłuchaj nas.

Wszyscy: Chryste, wysłuchaj nas.

1. Prośmy, aby to dziecko otrzymało przez chrzest święty godność dziecka Bożego.

Wszyscy: Chryste, wysłuchaj nas.

2. Prośmy, aby wszczepione jak latorośl w Chrystusa, prawdziwy krzew winny, przez swoją wiarę stało się Jego doskonałym uczniem.

3. Prośmy, aby zachowując nakazy Chrystusa, wytrwało na zawsze w Jego miłości i odważnie głosiło Jego Ewangelię.

4. Prośmy, aby usprawiedliwione przez łaskę Chrystusa Zbawiciela, otrzymało dziedzictwo życia wiecznego.

5. Prośmy, aby rodzice i chrzestni nauczyli to dziecko Bożej wiedzy i miłości.

6. Prośmy, aby wszyscy ludzie stali się uczestnikami odrodzenia przez chrzest święty.

Następują wezwania do Świętych.

100. CZWARTA FORMUŁA MODLITWY POWSZECHNEJ

Wezwani przez Pana jako królewskie kapłaństwo, naród święty i lud nabyty przez Niego na własność, błagajmy wszechmogącego Boga o miłosierdzie dla dziecka, które ma otrzymać łaskę chrztu świętego, dla jego rodziców, dla chrzestnych i wszystkich ochrzczonych.

1. Błagajmy Boga, aby to dziecko przez chrzest święty stało się Jego przybranym dzieckiem, w którym On będzie miał upodobanie.

Wszyscy: Wysłuchaj nas, Panie.

2. Błagajmy Boga za to dziecko, aby odrodzone z wody i z Ducha Świętego, zawsze żyjąc w tym Duchu, było dla ludzi znakiem nowego życia.

3. Błagajmy Boga, aby to dziecko mogło przezwyciężyć zasadzki szatana i skłonności do złego.

4. Błagajmy Boga za to dziecko, aby miłowało Pana całym swoim sercem, całą duszą, całym umysłem i ze wszystkich sił, a bliźniego swego jak samego siebie.

5. Błagajmy Boga, abyśmy wszyscy tutaj obecni dawali temu dziecku świadectwo swojej wiary.

6. Błagajmy Boga, aby wszyscy chrześcijanie zawsze i wszędzie życiem swoim dawali świadectwo wierności krzyżowi, którym zostali naznaczeni na chrzcie świętym.

Następują wezwania do Świętych.

101. PIĄTA FORMUŁA MODLITWY POWSZECHNEJ

Prośmy Chrystusa o miłosierdzie dla tego dziecka, dla jego rodziców, dla chrzestnych i dla wszystkich ochrzczonych i wołajmy do Niego: Chryste, wysłuchaj nas!

Wszyscy: Chryste, wysłuchaj nas.

1. Prosimy Cię, aby to dziecko odrodziło się z wody i z Ducha Świętego na życie wieczne.

2. Prosimy Cię, aby się stało żywym członkiem Kościoła świętego.

3. Prosimy Cię, aby mogło słuchać Twojej świętej Ewangelii, wypełniać ją i być jej świadkiem.

4. Prosimy Cię, aby z radością mogło wziąć udział w Twojej uczcie ofiarnej.

5. Prosimy Cię, aby miłowało Boga i bliźniego, według Twojej nauki.

6. Prosimy Cię, aby pociągnięte słowem i przykładem chrześcijan wzrastało w łasce i świętości.

7. Prosimy Cię, aby wszyscy Twoi wyznawcy zawsze trwali w jednej wierze i miłości.

102. Potem celebrans razem z obecnymi wzywa wstawiennictwa Świętych.

Święta Maryjo, Matko Boża, módl się za nami.

Święty Józefie, módl się za nami.

Święty Janie Chrzcicielu, módl się za nami.

Święci Piotrze i Pawle, módlcie się za nami.

Wypada dodać imiona innych Świętych, zwłaszcza patronów dziecka, kościoła lub miejscowości. Ostatnie wezwanie brzmi:

Wszyscy Święci i Święte Boże, módlcie się za nami.

▲ do góry

MODLITWA Z EGZORCYZMEM I WŁOŻENIE RĘKI

103. Po zakończeniu wezwań do Świętych, celebrans mówi:

Wszechmogący wieczny Boże,

Ty posłałeś na świat swojego Syna,

aby oddalił od nas moc szatana, ducha nieprawości,

a człowieka wyrwanego z ciemności

przeniósł do przedziwnego Królestwa Twojej światłości;

pokornie Cię błagamy,

abyś to dziecko uwolnił od grzechu pierworodnego

i uczynił swoją świątynią i mieszkaniem Ducha Świętego.

Przez Chrystusa, Pana naszego.

Wszyscy: Amen.

104. Inna formuła modlitwy z egzorcyzmem:

Panie, Boże wszechmogący,

Ty posłałeś swojego jedynego Syna,

aby człowieka poddanego niewoli grzechu

obdarować wolnością Twoich synów.

Ty wiesz, że to dziecko będzie narażone

na pokusy tego świata

i będzie musiało walczyć przeciwko zasadzkom szatana.

Pokornie Cię prosimy,

wyrwij je spod władzy ciemności

mocą Męki i Zmartwychwstania Twojego Syna,

umocnij Jego łaską i strzeż nieustannie na drodze życia.

Przez Chrystusa, Pana naszego.

Wszyscy: Amen.

105. Opuszcza się namaszczenie olejem katechumenów.

106. Celebrans mówi:

Niech cię broni moc Chrystusa Zbawiciela, który żyje i króluje na wieki wieków.

Wszyscy: Amen.

Po czym celebrans w milczeniu kładzie rękę na dziecku.

107. Następnie wszyscy udają się do chrzcielnicy lub do prezbiterium, jeśli chrztu tam się udziela.

▲ do góry

LITURGIA SAKRAMENTU

108. Po przyjściu do chrzcielnicy celebrans w krótkich słowach przypomina uczestnikom postanowienie Boga, który chciał duszę i ciało człowieka uświęcić przez wodę. Może to powiedzieć w następujący sposób:

Módlmy się, aby Bóg wszechmogący obdarzył to dziecko nowym życiem z wody i z Ducha Świętego.

 

Albo:

Wiecie, że Bóg obdarzył wierzących swoim życiem przez święty znak wody. Skierujmy więc do Niego nasze myśli i módlmy się jednym sercem, aby zechciał ze źródła chrzcielnego wylać swoją łaskę na to wybrane dziecko.

▲ do góry

POŚWIĘCENIE WODY ALBO MODLITWA DZIĘKCZYNNA NAD WODĄ

 

PIERWSZA FORMUŁA POŚWIĘCENIA WODY POZA OKRESEM WIELKANOCNYM

109. Poza okresem wielkanocnym celebrans zwrócony ku chrzcielnicy, wygłasza następujące błogosławieństwo:

Boże, Ty niewidzialną mocą

dokonujesz rzeczy niezwykłych przez sakramentalne znaki.

Ty w ciągu dziejów zbawienia

przygotowałeś wodę przez Ciebie stworzoną,

aby wyrażała łaskę chrztu świętego.

Na początku świata Twój Duch unosił się nad wodami,

aby już wtedy woda nabrała mocy uświęcania:

Boże, Ty nawet w wodach potopu

dałeś nam obraz odrodzenia,

bo ten sam żywioł

położył kres występkom i dał początek cnotom.

Boże, Ty sprawiłeś, że synowie Abrahama

przeszli po suchym dnie Morza Czerwonego,

aby naród wyzwolony z niewoli faraona

stał się obrazem przyszłej społeczności ochrzczonych.

Boże, Twój Syn, ochrzczony przez Jana w wodach Jordanu

został namaszczony Duchem Świętym,

a gdy wisiał na krzyżu,

z Jego boku wypłynęła krew i woda,

po swoim zaś zmartwychwstaniu nakazał uczniom:

"Idźcie i nauczajcie wszystkie narody

udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha

Świętego".

Wejrzyj na swój Kościół

i racz mu otworzyć źródło chrztu świętego.

Niechaj ta woda przez Ducha Świętego otrzyma łaskę

Twojego Jednorodzonego Syna,

aby człowiek stworzony na Twoje podobieństwo

i przez sakrament chrztu obmyty z wszelkich brudów

grzechu,

odrodził się z wody i z Ducha Świętego

do nowego życia dziecka Bożego.

Celebrans prawą ręką dotyka wody i mówi:

Prosimy Cię, Panie, niech przez Syna Twojego

zstąpi na tę wodę moc Ducha Świętego,

aby wszyscy

przez chrzest pogrzebani razem z Chrystusem w śmierci,

z Nim też powstali do nowego życia.

Przez Chrystusa, Pana naszego.

Wszyscy: Amen.

110. W okresie wielkanocnym, jeśli jest do dyspozycji woda chrzcielna, poświęcona w czasie Wigilii Wielkanocnej, celebrans odmawia dziękczynną modlitwę nad wodą według formuł podanych pod nr 111-112 uwzględniając zmiany tekstu podane na końcu tych formuł. Obrzędowi nie może bowiem zabraknąć elementu dziękczynienia i błagania.

▲ do góry

111. DRUGA FORMUŁA POŚWIĘCENIA WODY

NA WSZYSTKIE OKRESY ROKU

Celebrans: Błogosławiony jesteś, Boże, Ojcze wszechmogący. Ty stworzyłeś wodę, która oczyszcza i podtrzymuje życie.

Wszyscy: Błogosławiony jesteś, Boże, teraz i na wieki.

Celebrans: Błogosławiony jesteś, Boże, Synu Jednorodzony, Jezu Chryste, z Twojego boku wypłynęła woda i krew, aby z Twojej śmierci i Zmartwychwstania narodził się Kościół.

Wszyscy: Błogosławiony jesteś, Boże, teraz i na wieki.

Celebrans: Błogosławiony jesteś, Boże, Duchu Święty, który namaściłeś Chrystusa, ochrzczonego w wodach Jordanu, abyśmy wszyscy w Tobie byli ochrzczeni.

Wszyscy: Błogosławiony jesteś, Boże, teraz i na wieki.

Celebrans: Przybądź nam z pomocą, Boże, nasz Ojcze, i uświęć tę wodę, aby dziecko nią ochrzczone, zostało obmyte z grzechu i narodziło się do nowego życia, jako Twoje przybrane dziecko.

Wszyscy: Boże, uświęć tę wodę.

Celebrans: Uświęć tę wodę, aby dziecko nią ochrzczone uczestniczyło w tajemnicy śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa i stało się przez to podobne do Twojego Syna.

Wszyscy: Boże, uświęć tę wodę.

Celebrans dotyka wody prawą ręką i mówi:

Uświęć tę wodę, aby dziecko, które powołałeś, odrodziło się z Ducha Świętego i zostało włączone do Twojego świętego ludu.

Wszyscy: Boże, uświęć tę wodę.

Jeśli jest do dyspozycji woda chrzcielna już poświęcona, celebrans pominąwszy wezwania od: Przybądź nam z pomocą, mówi:

Przez tajemnicę tej poświęconej wody racz udzielić duchowego odrodzenia Twojemu słudze N., którego (Twojej służebnicy N., którą) w wierze Kościoła wezwałeś do chrztu, aby otrzymał(a) życie wieczne. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

▲ do góry

112. TRZECIA FORMUŁA POŚWIĘCENIA WODY

NA WSZYSTKIE OKRESY ROKU

Celebrans: Ojcze nieskończenie dobry, Ty sprawiłeś, że z tego zdroju chrztu świętego wytrysnęło dla nas nowe życie dzieci Bożych, Tobie chwała na wieki.

Wszyscy: Tobie chwała na wieki.

Celebrans: Boże, Ty jednoczysz wszystkich ochrzczonych z wody i z Ducha Świętego w Twoim Synu, Jezusie Chrystusie, aby stali się jednym ludem, Tobie chwała na wieki.

Wszyscy: Tobie chwała na wieki.

Celebrans: Boże, Ty przez swojego Ducha miłości, którego wlałeś w nasze serca, darzysz nas wolnością, abyśmy się cieszyli Twoim pokojem, Tobie chwała na wieki.

Wszyscy: Tobie chwała na wieki.

Celebrans: Boże, Ty wybierasz ochrzczonych, aby z radością głosili wobec wszystkich narodów Ewangelię Chrystusa, Twojego Syna, Tobie chwała na wieki.

Wszyscy: Tobie chwała na wieki.

Celebrans: Racz teraz pobłogosławić tę wodę, aby nią ochrzczony Twój sługa N., którego (Twoja służebnica N., którą) wezwałeś w wierze Kościoła do zdroju odrodzenia, otrzymał (a) życie wieczne. Przez Chrystusa, Pana naszego.

Wszyscy: Amen.

Jeśli jest do dyspozycji woda chrzcielna, już poświęcona, celebrans pominąwszy wezwanie: Racz teraz pobłogosławić, mówi:

Przez tajemnicę tej poświęconej wody racz udzielić duchowego odrodzenia Twojemu słudze N., którego (Twojej służebnicy N., którą) w wierze Kościoła wezwałeś do chrztu, aby otrzymał(a) życie wieczne. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

▲ do góry

WYRZECZENIE SIĘ ZŁA

113. Celebrans przemawia do rodziców i chrzestnych:

Drodzy rodzice i chrzestni, przyniesione przez was dziecko otrzyma z miłości Bożej przez sakrament chrztu nowe życie z wody i z Ducha Świętego. Starajcie się wychować je w wierze tak, aby zachować w nim to Boże życie od skażenia grzechem i umożliwić jego ustawiczny rozwój. Jeśli więc, kierując się wiarą, jesteście gotowi podjąć się tego zadania, to wspominając swój własny chrzest, wyrzeknijcie się grzechu i wyznajcie wiarę w Jezusa Chrystusa. Jest to wiara Kościoła, w której wasze dziecko otrzymuje chrzest.

114. Potem ich pyta:

Celebrans: Czy wyrzekacie się grzechu, aby żyć w wolności dzieci Bożych?

Rodzice i chrzestni: Wyrzekamy się.

Celebrans: Czy wyrzekacie się wszystkiego, co prowadzi do zła, aby was grzech nie opanował?

Rodzice i chrzestni: Wyrzekamy się.

Celebrans: Czy wyrzekacie się szatana, który jest głównym sprawcą grzechu?

Rodzice i chrzestni: Wyrzekamy się.

▲ do góry

WYZNANIE WIARY

115. Następnie celebrans przyjmuje od rodziców i chrzestnych potrójne wyznanie wiary:

Celebrans: Czy wierzycie w Boga Ojca wszechmogącego, Stworzyciela nieba i ziemi?

Rodzice i chrzestni: Wierzymy.

Celebrans: Czy wierzycie w Jezusa Chrystusa, Syna Jego Jedynego, Pana naszego, narodzonego z Maryi Dziewicy, umęczonego i pogrzebanego, który powstał z martwych i zasiada po prawicy Ojca?

Rodzice i chrzestni: Wierzymy.

Celebrans: Czy wierzycie w Ducha Świętego, święty Kościół powszechny, obcowanie świętych, odpuszczenie grzechów, zmartwychwstanie ciała i życie wieczne?

Rodzice i chrzestni: Wierzymy.

116. Do tego wyznania dołącza się celebrans i wszyscy zgromadzeni.

 

Celebrans: Taka jest nasza wiara. Taka jest wiara Kościoła, której wyznawanie jest naszą chlubą, w Chrystusie Jezusie, Panu naszym.

Wszyscy: Amen.

 

Zamiast tej formuły można użyć innej, stosownie do potrzeb. Można także zaśpiewać odpowiednią pieśń, w której by wspólnota zgromadzonych jednogłośnie wyraziła swoją wiarę.

▲ do góry

CHRZEST

117. Celebrans zaprasza rodzinę, aby podeszła do chrzcielnicy i zapytuje rodziców i chrzestnych:

Celebrans: Czy chcecie, aby N. otrzymał(a) chrzest w wierze Kościoła, którą przed chwilą wspólnie wyznaliśmy?

Rodzice i chrzestni: Chcemy.

Teraz celebrans chrzci dziecko, mówiąc:

N., ja ciebie chrzczę w imię Ojca

zanurza dziecko lub polewa je wodą po raz pierwszy,

i Syna,

zanurza je lub polewa po raz drugi,

i Ducha Świętego.

zanurza lub polewa je wodą po raz trzeci.

Po chrzcie dziecka wypada, by uczestnicy wypowiadali lub śpiewali krótką aklamację:

Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu.

Jak była na początku, teraz i zawsze, i na wieki wieków.

Amen.

Jeśli udziela się chrztu przez polanie wodą, wypada, aby dziecko trzymała do chrztu matka lub ojciec. Jednakże tam, gdzie wydaje się słuszne zachować dotychczasowy zwyczaj, dziecko może trzymać chrzestna lub chrzestny. Oni też powinni podnieść dziecko z wody, jeśli chrztu udziela się przez zanurzenie.

▲ do góry

NAMASZCZENIE KRZYŻMEM ŚWIĘTYM

118. Celebrans mówi:

Bóg wszechmogący, Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa, który cię uwolnił od grzechu i odrodził z wody i z Ducha Świętego, On sam namaszcza ciebie Krzyżmem zbawienia, abyś włączony(a) w lud Boży wytrwał(a) w jedności z Chrystusem Kapłanem, Prorokiem i Królem na życie wieczne.

Wszyscy: Amen.

Potem celebrans w milczeniu namaszcza dziecko Krzyżmem św. na szczycie głowy.

▲ do góry

WŁOŻENIE BIAŁEJ SZATY

119. Celebrans mówi:

N. stałeś(aś) się nowym stworzeniem i przyoblekłeś(aś) się w Chrystusa, dlatego otrzymujesz białą szatę. Niech twoi bliscy słowem i przykładem pomagają ci zachować godność dziecka Bożego nieskalaną aż po życie wieczne.

Wszyscy: Amen.

Nakłada się dziecku białą szatę, inny kolor nie jest dozwolony. Jest wskazane, aby taką szatę przynosiły same rodziny.

▲ do góry

WRĘCZENIE ZAPALONEJ ŚWIECY

120. Celebrans bierze świecę paschalną i mówi:

Przyjmijcie światło Chrystusa.

Przedstawiciel rodziny (np. ojciec lub chrzestny) zapala świecę dziecka od świecy paschalnej.

Potem celebrans mówi:

Podtrzymywanie tego światła powierza się wam, rodzice i chrzestni, aby wasze dziecko oświecone przez Chrystusa, postępowało zawsze jak dziecko światłości, a trwając w wierze, mogło wyjść na spotkanie przychodzącego Pana, razem ze wszystkimi Świętymi w niebie.

121. Jeżeli podczas udzielania chrztu dziecko trzymali chrzestni, przekazują je matce.

▲ do góry

ZAKOŃCZENIE OBRZĘDU

 

PROCESJA DO OŁTARZA

122. Jeżeli chrztu udzielono poza prezbiterium, odbywa się teraz procesja do ołtarza, w czasie której niesie się zapaloną świecę ochrzczonego dziecka. Wypadałoby wtedy śpiewać pieśń o chrzcie śwętym, np.:

 

Wy wszyscy, którzy zostaliście ochrzczeni w Chrystusie, przyoblekliście się w Chrystusa. Alleluja, alleluja.

 

MODLITWA PAŃSKA

123. Celebrans stojąc przed ołtarzem, przemawia do rodziców i chrzestnych oraz do wszystkich obecnych w ten lub podobny sposób:

 

Najmilsi, to dziecko, odrodzone przez chrzest święty, nazywa się dzieckiem Bożym i jest nim rzeczywiście. W sakramencie bierzmowania otrzyma pełnię Ducha Świętego, przystępując zaś do ołtarza Pańskiego stanie się uczestnikiem Jego Uczty Ofiarnej i razem ze zgromadzonym Kościołem będzie Boga nazywać Ojcem. Módlmy się więc wspólnie w jego imieniu i w duchu przybranych dzieci, którego otrzymaliśmy wszyscy, tak, jak nas nauczył Pan Jezus.

124. I wszyscy razem z celebransem mówią:

Ojcze nasz, któryś jest w niebie,

święć się imię Twoje,

przyjdź królestwo Twoje,

bądź wola Twoja,

jako w niebie, tak i na ziemi.

Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj,

i odpuść nam nasze winy,

jako i my odpuszczamy naszym winowajcom.

I nie wódź nas na pokuszenie,

ale nas zbaw ode złego. Amen.

▲ do góry

BŁOGOSŁAWIEŃSTWO

125. Następnie celebrans błogosławi matkę trzymającą na rakach swoje dziecko, a także ojca i wszystkich obecnych:

126. PIERWSZA FORMUŁA BŁOGOSŁAWIEŃSTWA

 

Pan Bóg wszechmogący, który przez Syna swojego narodzonego z Maryi Dziewicy niesie chrześcijańskim matkom radość z tego, że ich dzieciom zajaśniała nadzieja życia wiecznego, niechaj błogosławi matce tego dziecka i tak, jak teraz dziękuje ona Bogu za otrzymane potomstwo, niech zawsze trwa w dziękczynieniu razem ze swoim dzieckiem, w Chrystusie Jezusie, Panu naszym.

Wszyscy: Amen.

 

Pan Bóg wszechmogący, dawca życia doczesnego i wiecznego, niechaj błogosławi ojcu tego dziecka, aby dawał temu dziecku pierwsze świadectwo wiary słowem i przykładem, w Chrystusie Jezusie, Panu naszym.

Wszyscy: Amen.

 

Pan Bóg wszechmogący, który nas odrodził z wody i z Ducha Świętego na życie wieczne, niechaj swoim wiernym tu zebranym udzieli obfitego błogosławieństwa, aby zawsze i wszędzie trwali we wspólnocie ludu Bożego. Niechaj też wszystkich tu obecnych obdarzy swoim pokojem, w Chrystusie Jezusie, Panu naszym.

Wszyscy: Amen.

 

Niech was błogosławi Bóg wszechmogący, Ojciec i Syn, † i Duch Święty.

Wszyscy: Amen.

127. DRUGA FORMUŁA BŁOGOSŁAWIEŃSTWA

 

Pan Bóg wszechmogący, który przez narodzenie Syna swojego w czasie napełnił cały świat weselem, niechaj błogosławi temu nowo ochrzczonemu dziecku, aby osiągnęło pełne podobieństwo do Chrystusa.

Wszyscy: Amen.

 

Pan Bóg wszechmogący, dawca życia doczesnego i wiecznego, niechaj błogosławi rodzicom tego dziecka, i tak jak teraz dziękują Mu za otrzymane potomstwo, niech zawsze trwają w dziękczynieniu razem ze swoim dzieckiem.

Wszyscy: Amen.

 

Pan Bóg wszechmogący, który nas odrodził z wody i z Ducha Świętego na życie wieczne, niechaj udzieli obfitego błogosławieństwa swoim wiernym tu zebranym, aby zawsze i wszędzie trwali we wspólnocie ludu Bożego. Niechaj też wszystkich tu obecnych obdarzy swoim pokojem.

Wszyscy: Amen.

 

Niech was błogosławi Bóg wszechmogący, Ojciec i Syn, † i Duch Święty.

Wszyscy: Amen.

128. TRZECIA FORMUŁA BŁOGOSŁAWIEŃSTWA

Bóg, dawca życia i miłości, który serce każdej matki skłania ku jej dziecięciu, niechaj wejrzy i błogosławi matce tego ochrzczonego dziecka. I tak jak Mu dziękuje za otrzymane potomstwo, niechaj raduje się z miłości swojego dziecka, z jego rozwoju i świętego życia.

Wszyscy: Amen.

 

Bóg, który jest źródłem wszelkiego ojcostwa i wzorem ojca, niechaj towarzyszy swoją łaską także ojcu tego dziecka, aby przykładem postępowania doprowadził swoje dziecko do dojrzałego życia chrześcijańskiego.

Wszyscy: Amen.

 

Bóg, który miłuje wszystkich ludzi, niechaj wejrzy łaskawie na wszystkich tutaj zgromadzonych krewnych i przyjaciół, niechaj ich strzeże od złego i darzy obficie pokojem.

Wszyscy: Amen.

 

Niech was błogosławi Bóg wszechmogący, Ojciec i Syn, † i Duch Święty.

Wszyscy: Amen.

129. CZWARTA FORMUŁA BŁOGOSŁAWIEŃSTWA

Bracia i Siostry, polecamy was miłosierdziu i łaskawości Boga Ojca wszechmogącego, Jego jedynego Syna i Ducha Świętego. Niech Bóg strzeże waszego życia, abyście postępując w świetle wiary, doszli do obiecanego szczęścia wiecznego, a my razem z wami. Idźcie w pokoju.

Niech was błogosławi Bóg wszechmogący, Ojciec i Syn, † i Duch Święty.

Wszyscy: Amen.

130. Jeśli to możliwe, po błogosławieństwie wszyscy śpiewają odpowiednią pieśń wyrażającą paschalną radość i dziękczynienie, albo pieśń Najświętszej Maryi Panny: Wielbi dusza moja Pana. Tam, gdzie jest zwyczaj zanoszenia ochrzczonego dziecka przed ołtarz Najświętszej Maryi Panny, wypada go utrzymać.

▲ do góry

Spis treści:

1. Jak jest nazywany ten sakrament?

2. Chrzest w ekonomii zbawienia.

a) – Zapowiedzi chrztu w Starym Przymierzu.

b) – Chrzest Chrystusa.

c) – Chrzest w Kościele.

3. Jak celebruje się sakrament chrztu?

a) – Wtajemniczenie chrześcijańskie.

b) – Mistagogia celebracji.

4. Kto może przyjąć chrzest?

a) – Chrzest dorosłych.

b) – Chrzest dzieci.

c) – Wiara i chrzest.

5. Kto może chrzcić?

6. Konieczność chrztu.

7. Łaska chrztu.

a) – Na odpuszczenie grzechów.

b) – "Nowe stworzenie".

c) – Włączeni w Kościół, Ciało Chrystusa.

d) – Sakramentalny węzeł jedności chrześcijan.

e) – Niezatarte duchowe znamię.

8. W skrócie.

Artykuł 1

SAKRAMENT CHRZTU

1213 Chrzest święty jest fundamentem całego życia chrześcijańskiego, bramą życia w Duchu (vitae spiritualis ianua) i bramą otwierającą dostęp do innych sakramentów. Przez chrzest zostajemy wyzwoleni od grzechu i odrodzeni jako synowie Boży, stajemy się członkami Chrystusa oraz zostajemy wszczepieni w Kościół i stajemy się uczestnikami jego posłania Por. Sobór Florencki: DS 1314; KPK, kan. 204, § 1; 849; KKKW, kan. 675, § 1.: "Chrzest jest sakramentem odrodzenia przez wodę i w słowie" Katechizm Rzymski, 2, 2, 5.

I. Jak jest nazywany ten sakrament?

1214 Jest nazywany chrztem ze względu na główny obrzęd, przez który jest wypełniany: chrzcić (gr. baptizein) oznacza: "zanurzyć, 628 pogrążyć"; "zanurzenie" w wodzie jest symbolem pogrzebania katechumena w śmierci Chrystusa, z której powstaje przez zmartwychwstanie z Nim Por. Rz 6, 3-4; Kol 2, 12. jako "nowe stworzenie" (2 Kor 5,17; Ga 6,15).

1215 Sakrament ten jest także nazywany "obmyciem odradzającym i od nawiającym w Duchu Świętym" (Tt 3, 5), ponieważ oznacza i urzeczywistnia 1257 narodzenie z wody i z Ducha, bez którego nikt "nie może wejść do Królestwa Bożego" (J 3, 5).

1216 "Obmycie to nazywane jest oświeceniem, ponieważ ci, którzy otrzymują pouczenie (katechetyczne), zostają oświeceni w duchu.." Św. Justyn, Apologiae, 1, 61, 12. Ochrzczony, otrzymawszy w chrzcie Słowo, "światłość prawdziwą, która oświeca każdego 1243 człowieka" (J 1, 9), "po oświeceniu" (Hbr 10, 32) staje się "synem światłości" (1 Tes 5, 5) i samą "światłością" (Ef 5, 8):

Chrzest jest najpiękniejszym i najwspanialszym darem Boga.. Nazywamy go darem, łaską, namaszczeniem, oświeceniem, szatą niezniszczalności, obmyciem odradzającym, pieczęcią i wszystkim, co może być najcenniejsze. Darem – ponieważ jest udzielany tym, którzy nic nie przynoszą; łaską – ponieważ jest dawany nawet tym, którzy zawinili; chrztem – ponieważ grzech zostaje pogrzebany w wodzie; namaszczeniem – ponieważ jest święty i królewski (a królów się namaszcza); oświeceniem – ponieważ jest jaśniejącym światłem; szatą – ponieważ zakrywa nasz wstyd; obmyciem – ponieważ oczyszcza; pieczęcią – ponieważ strzeże nas i jest znakiem panowania Boga Św. Grzegorz z Nazjanzu, Orationes, 40, 3-4: PG 36,

▲ do góry

II. Chrzest w ekonomii zbawienia

Zapowiedzi chrztu w Starym Przymierzu

1217 W liturgii Wigilii Paschalnej, podczas błogosławieństwa wody chrzcielnej, Kościół uroczyście przypomina wielkie wydarzenia historii zbawienia, które były już zapowiedziami misterium chrztu: Boże, Ty niewidzialną mocą dokonujesz rzeczy niezwykłych przez sakramentalne znaki. Ty w ciągu dziejów zbawienia przygotowałeś wodę przez Ciebie stworzoną, aby wyrażała łaskę chrztu świętego Mszał Rzymski, Wigilia Paschalna, Poświęcenie wody chrzcielnej.

1218 Od początku świata woda, zwyczajne i przedziwne stworzenie, jest źródłem życia i płodności. Pismo święte widzi ją "osłoniętą" przez 344, 694 Ducha Świętego Por. Rdz 1, 2.: Na początku świata Twój Duch unosił się nad wodami, aby już wtedy woda nabrała mocy uświęcania Mszał Rzymski, Wigilia Paschalna, Poświęcenie wody chrzcielnej.

1219 Kościół widział w arce Noego obraz zbawienia przez chrzest. W niej bowiem "niewielu, to jest osiem dusz, zostało 701, 845 uratowanych przez wodę" (1 P 3, 20). Ty nawet w wodach potopu dałeś nam obraz odrodzenia, bo ten sam żywioł położył kres występkom i dał początek cnotom Mszał Rzymski, Wigilia Paschalna, Poświęcenie wody chrzcielnej..

1220 Woda źródlana symbolizuje życie, a woda morska jest symbolem śmierci, dlatego mogła być zapowiedzią misterium Krzyża. Ze względu na tę 1010 symbolikę chrzest oznacza udział w śmierci Chrystusa.

1221 Przede wszystkim przejście przez Morze Czerwone, będące prawdziwym wyzwoleniem Izraela z niewoli egipskiej, zapowiada wyzwolenie, jakiego dokonuje chrzest:

Ty sprawiłeś, że synowie Abrahama przeszli po suchym dnie Morza Czerwonego, aby naród wyzwolony z niewoli faraona stał się obrazem przyszłej społeczności ochrzczonych Mszał Rzymski, Wigilia Paschalna, Poświęcenie wody chrzcielnej.

1222 Wreszcie zapowiedzią chrztu jest przejście przez Jordan; po tym wydarzeniu lud Boży otrzymuje dar Ziemi obiecanej potomstwu Abrahama, będący obrazem życia wiecznego. Obietnica tego błogosławionego dziedzictwa wypełnia się w Nowym Przymierzu.

▲ do góry

Chrzest Chrystusa

1223 Wszystkie zapowiedzi Starego Przymierza zostają wypełnione w Chrystusie Jezusie. Rozpoczyna On swoje życie publiczne od przyjęcia chrztu w Jordanie z rąk Jana Chrzciciela Por. Mt 3,13. Po swoim zmartwychwstaniu Jezus daje Apostołom taki nakaz: "Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając 232 im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem" (Mt 28, 19-20) Por. Mk 16,15-16.

1224 Chociaż chrzest św. Jana był przeznaczony dla grzeszników, nasz Pan 537 poddał się mu dobrowolnie, aby "wypełnić wszystko, co sprawiedliwe" (Mt 3, 15). Ten gest Jezusa jest przejawem Jego "ogołocenia" (Flp 2, 7). Duch, który unosił się nad wodami pierwszego stworzenia, zstępuje wówczas na Chrystusa, zapowiadając nowe stworzenie, a Ojciec ukazuje Jezusa jako swego "umiłowanego Syna" (Mt 3,16-17).

1225 Przez swoją Paschę Chrystus otworzył wszystkim ludziom źródła chrztu. Istotnie, Jezus mówił o swojej męce, którą miał wycierpieć w Jerozolimie, jako o "chrzcie", którym miał być ochrzczony Por. Mk 10, 38; Łk 12, 50. Krew i woda, które 766 wypłynęły z przebitego boku ukrzyżowanego Jezusa Por. J 19, 34., są zapowiedzią chrztu i Eucharystii, sakramentów nowego życia Por. 1 J 5, 6-8. Od tej chwili możliwe jest "narodzenie się z wody i z Ducha", by wejść do Królestwa Bożego (J 3, 5).

Zobacz, gdzie jesteś ochrzczony, skąd pochodzi chrzest, jeśli nie z krzyża Chrystusa, ze śmierci Chrystusa. Tu jest cała tajemnica: Chrystus cierpiał za ciebie. W Nim jesteś odkupiony, w Nim jesteś zbawiony Św. Ambroży, De sacramentis, 2, 6: PL 16, 425 C .

▲ do góry

Chrzest w Kościele

1226 Kościół celebrował chrzest i udzielał go od dnia Pięćdziesiątnicy. Istotnie, św. Piotr mówi do tłumu poruszonego jego przepowiadaniem: "Nawróćcie się i niech każdy z was ochrzci się w imię Jezusa Chrystusa na 849 odpuszczenie grzechów waszych, a weźmiecie w darze Ducha Świętego" (Dz 2, 38). Apostołowie i ich współpracownicy udzielają chrztu każdemu, kto wierzy w Jezusa: Żydom bojącym się Boga i poganom Por. Dz 2, 41; 8, 12-13; 10, 48; 16, 15. Chrzest zawsze wiąże się z wiarą: "Uwierz w Pana Jezusa, a zbawisz siebie i swój dom" – oświadcza św. Paweł strażnikowi w Filippi. Opowiadanie mówi dalej: "Natychmiast przyjął chrzest wraz z całym swym domem" (Dz 16, 31-33).

1227 Według św. Pawła Apostoła człowiek wierzący ma przez chrzest udział w śmierci Chrystusa, zostaje z Nim pogrzebany i 790 powstaje z martwych:

My wszyscy, którzyśmy otrzymali chrzest zanurzający w Chrystusa Jezusa, zostaliśmy zanurzeni w Jego śmierć. Zatem przez chrzest zanurzający nas w śmierć, zostaliśmy razem z Nim pogrzebani po to, abyśmy i my wkroczyli w nowe życie (Rz 6, 3-4) Por. Kol 2, 12.

Ochrzczeni "przyoblekli się w Chrystusa" (Ga 3, 27). Dzięki Duchowi Świętemu chrzest jest obmyciem, które oczyszcza, uświęca i usprawiedliwia Por. 1 Kor 6, 11; 12, 13.

1228 Chrzest jest więc obmyciem wodą, poprzez które "niezniszczalne nasienie" słowa Bożego przynosi życiodajny skutek Por. 1 P I, 23; Ef 5, 26. Św. Augustyn powie o chrzcie: "Słowo łączy się z elementem materialnym i to staje się sakramentem" Św. Augustyn, In Evangelium Johannis tractatus, 80, 3.

▲ do góry

III. Jak celebruje się sakrament chrztu?

Wtajemniczenie chrześcijańskie

1229 Gdy ktoś chciał stać się chrześcijaninem, musiał – od czasów apostolskich – przejść pewną drogę i wtajemniczenie złożone z wielu etapów. Można tę drogę przejść szybciej lub wolniej. Zawsze powinna ona zawierać kilka istotnych elementów: głoszenie słowa, przyjęcie Ewangelii, które pociąga za sobą nawrócenie, wyznanie wiary, chrzest, wylanie Ducha Świętego, dostęp do Komunii eucharystycznej.

1230 Wtajemniczenie to w ciągu wieków ulegało wielu zmianom, zależnie od okoliczności. W pierwszych wiekach Kościoła wtajemniczenie chrześcijańskie było bardzo 1248 rozbudowane i obejmowało długi okres katechumenatu oraz szereg obrzędów przygotowawczych, które wyznaczały liturgicznie drogę przygotowania katechumenalnego. Jego zwieńczeniem była celebracja sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego.

1231 Tam gdzie chrzest dzieci stał się w szerokim zakresie zwyczajną formą celebracji tego sakramentu, wszystko to stało się jednym obrzędem, który zawiera w sposób bardzo skrócony przygotowujące etapy wtajemniczenia chrześcijańskiego. Chrzest dzieci ze swej natury wymaga katechumenatu pochrzcielnego. Nie chodzi tylko o późniejsze nauczanie, lecz także o konieczny rozwój łaski chrztu w miarę dorastania osoby. Temu celowi 13 powinien służyć katechizm.

1232 Sobór Watykański II przywrócił w Kościele łacińskim "różne stopnie katechumenatu dorosłych" Sobór Watykański II, konst. Sacrosanctum Concilium, 64. Jego obrzędy znajdują się w Ordo initiationis christianae adultorum (1972). Sobór pozwala zresztą, by "oprócz tego, co zawiera tradycja chrześcijańska", w 1204 krajach misyjnych dopuszczano "te elementy wtajemniczenia będące w użyciu danego narodu, które dadzą się dostosować do obrzędów chrześcijańskich" Sobór Watykański II, konst. Sacrosanctum Concilium, 65; por. 37-40.

1233 Obecnie we wszystkich obrządkach łacińskich i wschodnich wtajemniczenie chrześcijańskie dorosłych rozpoczyna się od przyjęcia ich do katechumenatu i osiąga swój punkt kulminacyjny w jednej celebracji udzielania trzech sakramentów: chrztu, bierzmowania i Eucharystii Por. Sobór Watykański II, dekret Ad gentes, 14; KPK, kan. 851; 865; 866. W obrządkach wschodnich wtajemniczenie 1290 chrześcijańskie dzieci zaczyna się od chrztu, po którym bezpośrednio następuje bierzmowanie i Eucharystia, gdy tymczasem w obrządku rzymskim wtajemniczenie trwa przez lata katechezy i kończy się później bierzmowaniem i Eucharystią, która jest jej szczytowym punktem Por. KPK, kan. 851, § 2; 868.

▲ do góry

Mistagogia celebracji

1234 Znaczenie i łaska sakramentu chrztu ukazują się jasno w obrzędach jego celebracji. Uczestnicząc w nich z uwagą, śledząc czynności i słowa tej celebracji, wierni są wprowadzani w całe bogactwo tego, co ten sakrament oznacza i co urzeczywistnia w każdym neoficie.

1235 Znak 617 krzyża na początku celebracji wyciska pieczęć Chrystusa na tym, 2157 który ma do Niego należeć, i oznacza łaskę odkupienia, jaką Chrystus nabył dla nas przez swój Krzyż.

1236 Głoszenie słowa Bożego oświeca kandydatów i zgromadzenie prawdą objawioną i pobudza ich do udzielania odpowiedzi wiary, nieodłącznej od 1122 chrztu. Chrzest jest bowiem w szczególny sposób "sakramentem wiary", ponieważ jest sakramentalnym wejściem w życie wiary.

1237 Ponieważ chrzest oznacza wyzwolenie od grzechu i od kusiciela, czyli 1673 diabła, dlatego wypowiada się nad kandydatem egzorcyzm (lub kilka egzorcyzmów). Namaszcza się go olejem katechumenów lub celebrans kładzie na niego rękę, a on w sposób wyraźny wyrzeka się Szatana. Tak przygotowany kandydat do chrztu może wyznać wiarę Kościoła, której 189 zostanie "powierzony" przez chrzest Por. Rz 6, 17.

1238 Woda chrzcielna zostaje poświęcona przez modlitwę epikletyczną (albo podczas obrzędów chrztu, albo w czasie Wigilii Paschalnej). Kościół prosi 1217 Boga, by przez swojego Syna i mocą Ducha Świętego zstąpił na tę wodę, aby ci, którzy zostaną w niej ochrzczeni, "narodzili się z wody i z Ducha" (J 3, 5).

1239 Następuje wówczas istotny obrzęd sakramentu – chrzest w sensie ścisłym. Oznacza on i urzeczywistnia śmierć dla grzechu i wejście w życie Trójcy Świętej 1214 przez upodobnienie do Misterium Paschalnego Chrystusa. W sposób najbardziej znaczący dokonuje się chrztu przez trzykrotne zanurzenie w wodzie chrzcielnej. Już od starożytności może on być także udzielany przez trzykrotne polanie wodą głowy kandydata.

1240 W Kościele łacińskim trzykrotnemu polaniu wodą towarzyszą słowa szafarza: "N., ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego". W liturgiach wschodnich katechumen zwrócony jest w kierunku wschodnim, a kapłan mówi: "N., sługo Boży, jesteś chrzczony w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego". Przy wzywaniu każdej z Osób Trójcy Świętej kapłan zanurza kandydata w wodzie i podnosi go z niej.

1241 Namaszczenie krzyżmem świętym, wonnym olejem poświęconym przez biskupa, oznacza dar Ducha Świętego dla neofity. Stał się on 1294, 1574 chrześcijaninem, to znaczy "namaszczonym" Duchem Świętym, wszczepionym w Chrystusa, 783 który jest namaszczony jako kapłan, prorok i król Por. Obrzędy chrztu dzieci, 62.

1242 W liturgii Kościołów wschodnich po udzieleniu chrztu następuje namaszczenie, które jest sakramentem chryzmacji (bierzmowanie). W liturgii rzymskiej zapowiada ono drugie namaszczenie krzyżmem świętym, którego w 1291 przyszłości udzieli biskup. Będzie to sakrament bierzmowania, który niejako "umacnia" i dopełnia namaszczenie chrzcielne.

1243 Biała szata ukazuje, że ochrzczony "przyoblekł się w Chrystusa" (Ga 3, 27) i zmartwychwstał z Chrystusem. Świeca zapalona od paschału oznacza, że Chrystus oświecił neofitę i że ochrzczeni są w 1216 Chrystusie "światłem świata" (Mt 5,14) Por. Flp 2,15.

Nowo ochrzczony jest teraz dzieckiem Bożym w Jedynym Synu. Może odmawiać 2769 modlitwę dzieci Bożych: "Ojcze nasz".

1244 Pierwsza Komunia eucharystyczna. Neofita, który stał się dzieckiem Bożym i przywdział szatę godową, zostaje przyjęty "na ucztę godów Baranka" 304 Celebracja misterium chrześcijańskiego i otrzymuje pokarm nowego życia – Ciało i Krew Chrystusa. Kościoły 1292 wschodnie zachowują żywą świadomość jedności wtajemniczenia chrześcijańskiego, udzielając Komunii świętej wszystkim nowo ochrzczonym i bierzmowanym, nawet małym dzieciom, w nawiązaniu do słów Chrystusa: "Pozwólcie dzieciom przychodzić do Mnie, nie przeszkadzajcie im" (Mk 10, 14). Kościół łaciński, który dopuszcza do Komunii świętej dopiero po dojściu do używania rozumu, wyraża otwarcie chrztu na Eucharystię w ten sposób, że przybliża ochrzczone dziecko do ołtarza dla odmówienia tam modlitwy "Ojcze nasz".

1245 Uroczyste błogosławieństwo kończy obrzęd udzielania chrztu. Podczas chrztu niemowląt szczególne miejsce zajmuje błogosławieństwo matki.

▲ do góry

IV. Kto może przyjąć chrzest?

1246 "Zdolny do przyjęcia chrztu jest każdy człowiek jeszcze nie ochrzczony" KPK, kan. 864; KKKW, kan. 679.

Chrzest dorosłych

1247 Od początków Kościoła chrzest dorosłych jest praktykowany najczęściej tam, gdzie dopiero od niedawna głosi się Ewangelię. Katechumenat (przygotowanie do chrztu) zajmuje wówczas ważne miejsce. Jako wprowadzenie w wiarę i życie chrześcijańskie powinien uzdalniać do przyjęcia Bożego daru chrztu, bierzmowania i Eucharystii.

1248 Katechumenat, czyli formacja katechumenów, ma na celu 1230 umożliwienie im, w odpowiedzi na Bożą inicjatywę i w łączności ze wspólnotą eklezjalną, osiągnięcia dojrzałości w nawróceniu i wierze. Polega on "na kształtowaniu całego życia chrześcijańskiego. przez które uczniowie łączą się z Chrystusem, swoim Nauczycielem. Należy więc katechumenów odpowiednio wprowadzać w tajemnicę zbawienia i praktykę obyczajów ewangelicznych, a przez święte obrzędy, spełniane w kolejnych odstępach czasu, wtajemniczać ich w życie wiary, liturgii i miłości Ludu Bożego" Sobór Watykański II, dekret Ad gentes, 14; por. Obrzędy wtajemniczenia chrześcijańskiego dorosłych, 19 i 98.

1249 Katechumeni "są już.. złączeni z Kościołem, są już domownikami 1259 Chrystusa, a nierzadko prowadzą już życie nacechowane wiarą, nadzieją i miłością" Sobór Watykański II, dekret Ad gentes, 14. "Matka-Kościół już jak na swoich rozciąga na nich swą miłość i troskę" Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 14; por. KPK, kan. 206; 788, § 3.

▲ do góry

Chrzest dzieci

1250 Dzieci, rodząc się z upadłą i skażoną grzechem pierworodnym naturą, również potrzebują nowego narodzenia w chrzcie Por. Sobór Trydencki: DS 1514., aby zostały wyzwolone z 403 mocy ciemności i przeniesione do Królestwa wolności dzieci Bożych Por. Kol 1, 12-14., do którego są powołani wszyscy ludzie. Czysta darmowość łaski zbawienia jest 1996 szczególnie widoczna przy chrzcie dzieci. Gdyby Kościół i rodzice nie dopuszczali dziecka do chrztu zaraz po urodzeniu, pozbawialiby je bezcennej łaski stania się dzieckiem Bożym KPK, kan. 867; KKKW, kan. 681; 686, § 1.

1251 Rodzice chrześcijańscy powinni uznać, że taka praktyka odpowiada także ich roli opiekunów życia, powierzonej im przez Boga Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 11; 41; konst. Gaudium et spes, 48; KPK, kan. 868.

1252 Praktyka chrztu dzieci od niepamiętnych czasów należy do tradycji Kościoła; wyraźne jej świadectwa pochodzą z II wieku. Jest jednak bardzo możliwe, że od początku przepowiadania apostolskiego, gdy całe "domy" przyjmowały chrzest Por. Dz 16, 15. 33; 18, 8; 1 Kor 1, 16., chrzczono także dzieci Por. Kongregacja Nauki Wiary, instr. Pastoralis actio: AAS 72 (1980) 1137-1156.

▲ do góry

Wiara i chrzest

1253 Chrzest jest sakramentem wiary Por. Mk 16, 16. Wiara jednak potrzebuje wspólnoty 1123 wierzących. Każdy wierny może wierzyć jedynie w wierze Kościoła. Wiara wymagana do chrztu nie jest wiarą doskonałą i dojrzałą, ale zaczątkiem, który ma się rozwijać. Gdy katechumeni lub rodzice chrzestni słyszą 168 skierowane do siebie pytanie: "O co prosicie Kościół Boży?", odpowiadają: "O wiarę!"

1254 U wszystkich ochrzczonych, dzieci i dorosłych, po chrzcie wiara powinna wzrastać. Dlatego co roku podczas Wigilii Paschalnej Kościół celebruje odnowienie przyrzeczeń chrztu. Przygotowanie do chrztu stawia człowieka jedynie 2101 na progu nowego życia. Chrzest jest źródłem nowego życia w Chrystusie; z niego wypływa całe życie chrześcijańskie.

1255 Aby mogła rozwijać się łaska chrztu, potrzebna jest pomoc rodziców. Na tym polega także rola rodziców chrzestnych, którzy powinni być głęboko 1311 wierzący, a także zdolni i gotowi służyć pomocą nowo ochrzczonemu, zarówno dziecku, jak dorosłemu, na drodze życia chrześcijańskiego Por. KPK, kan. 872-874. Ich misja jest prawdziwą funkcją eklezjalną (Officium) Por. Sobór Watykański II, konst. Sacrosanctum Concilium, 67. Cała wspólnota eklezjalna ponosi częściowo odpowiedzialność za rozwój i zachowywanie łaski otrzymanej na chrzcie.

▲ do góry

V. Kto może chrzcić?

1256 Zwyczajnym szafarzem chrztu jest biskup i prezbiter, a w Kościele łacińskim także diakon Por. KPK, kan. 861, § 1; KKKW, kan. 677, § 1. W razie konieczności może ochrzcić każda osoba 1752 nawet nieochrzczona, mająca wymaganą intencję, używając trynitarnej formuły chrzcielnej. Wymagana intencja polega na tym, aby chcieć uczynić to, co czyni Kościół, gdy chrzci. Kościół widzi uzasadnienie tej możliwości w powszechnej woli zbawczej Boga Por. 1 Tm 2, 4. oraz konieczności chrztu do zbawienia Por. Mk 16, 16; Sobór Florencki: DS 1315; 646; KPK, kan. 861, § 2.

▲ do góry

VI. Konieczność chrztu

1257 Sam Pan potwierdza, że chrzest jest konieczny do zbawienia Por. J 3, 5. Dlatego 1129 też polecił On swoim uczniom głosić Ewangelię i chrzcić wszystkie narody Por. Mt 28,19-20; Sobór Trydencki: DS 1618; Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 14; dekret Ad gentes, 5. 161, 846Chrzest jest konieczny do zbawienia dla tych, którym była głoszona Ewangelia i którzy mieli możliwość proszenia o ten sakrament Por. Mk 16,16. Kościół nie zna oprócz chrztu innego środka, by zapewnić wejście do szczęścia wiecznego. Stara się więc nie zaniedbywać otrzymanego od Pana nakazu, by "odradzać z wody i z Ducha Świętego" wszystkich, którzy mogą być ochrzczeni. Bóg związał zbawienie z sakramentem chrztu, ale sam nie jest związany swoimi sakramentami.

1258 Kościół zawsze zachowywał głębokie przekonanie, że ci, którzy ponoszą 2473 śmierć za wiarę, nie otrzymawszy chrztu, zostają ochrzczeni przez swoją śmierć dla Chrystusa i z Chrystusem. Chrzest krwi, podobnie jak chrzest pragnienia, przynosi owoce chrztu, nie będąc sakramentem.

1259 Jeśli chodzi o katechumenów, którzy umierają przed chrztem, ich wyraźne 1249 pragnienie przyjęcia tego sakramentu, połączone z żalem za grzechy i z miłością, zapewnia im zbawienie, którego nie mogli otrzymać przez sakrament.

1260 Ponieważ "za wszystkich umarł Chrystus i.. ostateczne powołanie człowieka jest rzeczywiście jedno, mianowicie Boskie, to musimy uznać, że Duch Święty wszystkim ofiarowuje możliwość dojścia w sposób Bogu wiadomy do uczestnictwa w tej Paschalnej Tajemnicy" Sobór Watykański II, konst. Gaudium et spes, 22; por. konst. Lumen gentium, 16; dekret Ad gentes, 7. Każdy człowiek, który nie 848 znając Ewangelii Chrystusa i Jego Kościoła, szuka prawdy i pełni wolę Bożą, na tyle, na ile ją zna, może być zbawiony. Można przypuszczać, że te osoby zapragnęłyby wyraźnie chrztu, gdyby wiedziały o jego konieczności.

1261 Jeśli chodzi o dzieci zmarłe bez chrztu, Kościół może tylko polecać je miłosierdziu Bożemu, jak czyni to podczas przeznaczonego dla nich obrzędu pogrzebu. Istotnie, wielkie miłosierdzie Boga, który pragnie, by wszyscy ludzie zostali zbawieni Por. 1 Tm 2, 4., i miłość Jezusa do dzieci, która kazała Mu powiedzieć: "Pozwólcie dzieciom przychodzić do Mnie, nie przeszkadzajcie im" (Mk 10,14), pozwalają nam mieć nadzieję, że istnieje jakaś droga zbawienia dla dzieci zmarłych bez chrztu. Tym bardziej naglące jest wezwanie Kościoła, by nie 1250 przeszkadzać małym dzieciom przyjść do Chrystusa przez dar chrztu świętego.

▲ do góry

VII. Łaska chrztu

1262 Widzialne elementy sakramentalnego obrzędu chrztu oznaczają różne jego skutki. Zanurzenie w wodzie mówi o symbolice śmierci i 1234 oczyszczenia, a także o odrodzeniu i odnowieniu. Dwoma najważniejszymi skutkami chrztu są oczyszczenie z grzechów i nowe narodzenie w Duchu Świętym Por. Dz 2, 38; J 3, 5.

Na odpuszczenie grzechów.

1263 Chrzest odpuszcza wszystkie grzechy, grzech pierworodny i wszystkie grzechy osobiste, a także wszelkie kary za grzech Por. Sobór Florencki: DS 1316. W tych, którzy zostali 977 odrodzeni, nie pozostaje więc nic, co mogłoby przeszkodzić im w wejściu do 1425 Królestwa Bożego, ani grzech Adama, ani grzech osobisty, ani skutki grzechu, wśród których najcięższym jest oddzielenie od Boga.

1264 W ochrzczonym pozostają jednak pewne doczesne konsekwencje grzechu, takie jak cierpienie, choroba, śmierć czy nieodłączne od życia ułomności, takie jak słabości charakteru, a także skłonność do grzechu, którą Tradycja 976, 2514, nazywa pożądliwością lub metaforycznie "zarzewiem grzechu" (fomes peccati). 1426 "Pożądliwość jest nam pozostawiona dla walki, nie może ona szkodzić tym, którzy nie dają jej przyzwolenia i mężnie opierają się jej z pomocą łaski Jezusa Chrystusa. Właśnie dzięki temu «każdy otrzyma nagrodę, kto będzie należycie 405 walczył» (2 Tm 2, 5)" Sobór Trydencki: DS 1515.

▲ do góry

"Nowe stworzenie"

1265 Chrzest nie tylko oczyszcza ze wszystkich grzechów, lecz także czyni 505 neofitę "nowym stworzeniem" (2 Kor 5, 17), przybranym synem Bożym Por. Ga 4, 5-7., 460 który stał się "uczestnikiem Boskiej natury" (2 P 1, 4), członkiem Chrystusa Por. 1 Kor 6, 15; 12, 27., a z Nim "współdziedzicem" (Rz 8, 17), świątynią Ducha Świętego Por. 1 Kor 6, 19.

1266 Najświętsza Trójca daje ochrzczonemu łaskę uświęcającą, łaskę 1992 usprawiedliwienia, która:

– uzdalnia go do wiary w Boga, do pokładania w Nim nadziei i 1812 miłowania Go przez cnoty teologalne;

– daje mu zdolność życia i działania pod natchnieniem Ducha Świętego 1831 pośrednictwem Jego darów;

– pozwala mu 1810 wzrastać w dobru przez cnoty moralne.

W ten sposób cały organizm życia nadprzyrodzonego chrześcijanina zakorzenia się w chrzcie świętym.

▲ do góry

Włączeni w Kościół, Ciało Chrystusa

1267 Chrzest czyni nas członkami Ciała Chrystusa: "Jesteście nawzajem dla 782 siebie członkami" Ef 4, 25). Chrzest włącza w Kościół. Ze źródeł chrzcielnych rodzi się jedyny Lud Boży Nowego Przymierza, który przekracza wszystkie naturalne lub ludzkie granice narodów, kultur, ras i płci: "Wszyscyśmy bowiem w jednym Duchu zostali ochrzczeni, aby stanowić jedno Ciało" (1 Kor 12,13).

1268 Ochrzczeni stali się "żywymi kamieniami", "budowani jako duchowa świątynia, by stanowić święte kapłaństwo" (1 P 2, 5). Przez chrzest uczestniczą oni w kapłaństwie Chrystusa, w Jego misji prorockiej i królewskiej; są 1141 plemieniem, królewskim kapłaństwem, narodem świętym, ludem Bogu na własność przeznaczonym", aby ogłaszać "dzieła potęgi Tego, który (ich) wezwał z ciemności do przedziwnego swojego światła" (1 P 2, 9). Chrzest 784 daje udział w kapłaństwie wspólnym wiernych.

1269 Stając się członkiem Kościoła, ochrzczony "nie należy już do samego siebie" (1 Kor 6,19), ale do Tego, który za nas umarł i zmartwychwstał Por. 2 Kor 5, 15. Od tej chwili jest powołany, by poddał się innym Por. Ef 5, 21; 1 Kor 16,15-16. i służył im Por. J 13,12-15. we wspólnocie Kościoła, by był "posłuszny i uległy" (Hbr 13,17) przełożonym w Kościele, by ich uznawał z szacunkiem i miłością Por. 1 Tes 5, 12-13. Z chrztu wynikają odpowiedzialność i obowiązki. Ochrzczony posiada równocześnie prawa w Kościele; ma prawo 871 do przyjmowania sakramentów, do karmienia się słowem Bożym i korzystania z innych pomocy duchowych Kościoła Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 37; KPK, kan. 208-223; KKKW, kan. 675, § 2.

1270 Ochrzczeni, "odrodzeni (przez chrzest) jako synowie Boży, zobowiązani są do wyznawania przed ludźmi wiary, którą otrzymali od Boga za 2472 pośrednictwem Kościoła" Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 11., i uczestniczenia w apostolskiej i misyjnej działalności Ludu Bożego por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 17; dekret Ad gentes, 7; 23.

▲ do góry

Sakramentalny węzeł jedności chrześcijan

1271 Chrzest stanowi podstawę wspólnoty między wszystkimi chrześcijanami, również z tymi, którzy nie są jeszcze w pełnej komunii z Kościołem katolickim. 818, 838 "Ci przecież, co wierzą w Chrystusa i otrzymali ważnie chrzest, pozostają w jakiejś, choć niedoskonałej wspólnocie ze społecznością Kościoła katolickiego.. usprawiedliwieni z wiary przez chrzest należą do Ciała Chrystusa, dlatego też zdobi ich należne im imię chrześcijańskie, a synowie Kościoła katolickiego słusznie ich uważają za braci w Panu" Sobór Watykański II, dekret Unitatis redintegratio, 3. "Chrzest stanowi sakramentalny węzeł jedności, trwający między wszystkimi przezeń odrodzonymi" Sobór Watykański II, dekret Unitatis redintegratio, 22.

▲ do góry

Niezatarte duchowe znamię

1272 Ochrzczony, wszczepiony w Chrystusa przez chrzest, upodabnia się do Niego Por. Rz 8, 29. Chrzest opieczętowuje chrześcijanina niezatartym duchowym 1121 znamieniem (charakterem) jego przynależności do Chrystusa. Znamienia tego nie wymazuje żaden grzech, chociaż z powodu grzechu chrzest może nie przynosić owoców zbawienia Por. Sobór Trydencki: DS 1609-1619. Sakramentu chrztu udziela się jeden raz; nie może on być powtórzony.

1273 Wierni wszczepieni w Kościół przez chrzest otrzymali charakter sakramentalny, który konsekruje ich do uczestniczenia w chrześcijańskim kulcie religijnym Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 11. Pieczęć chrzcielna uzdalnia i włącza chrześcijan do służenia Bogu przez żywy udział w świętej liturgii Kościoła i wypełniania ich kapłaństwa na 1070 mocy chrztu przez świadectwo świętego życia i skutecznej miłości Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 10.

1274 "Pieczęć Pana" (Dominicus character) Św. Augustyn, Epistulae, 98, 5: PL 33, 362. jest pieczęcią, którą naznaczył nas Duch Święty "na dzień odkupienia" (Ef 4, 30) Por. Ef 1, 13-14; 2 Kor I, 21-22. "Istotnie, chrzest jest 197 pieczęcią życia wiecznego" Św. Ireneusz, Demonstratio apostolica, 3. Wierny, który "zachowa pieczęć" do końca, to 2016 znaczy pozostanie wierny obietnicom chrztu, będzie mógł odejść "ze znakiem wiary" Mszał Rzymski, Kanon Rzymski., w wierze otrzymanej na chrzcie, w oczekiwaniu na uszczęśliwiające widzenie Boga, które jest wypełnieniem wiary, i w nadziei zmartwychwstania.

▲ do góry

W skrócie

1275 Wtajemniczenie chrześcijańskie dokonuje się przez trzy sakramenty: chrzest, który jest początkiem nowego życia; bierzmowanie, które jest jego umocnieniem, i Eucharystię, która karmi ucznia Ciałem i Krwią Chrystusa, by przekształcić go w Niego.

1276 "Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem" (Mt 28,19-20).

1277 Chrzest jest narodzeniem do nowego życia w Chrystusie. Zgodnie z wolą Pana jest on konieczny do zbawienia, tak jak Kościół, do którego chrzest wprowadza.

1278 Istotny obrzęd chrztu polega na zanurzeniu kandydata w wodzie lub polaniu wodą jego głowy z równoczesnym wezwaniem Trójcy Świętej, to znaczy Ojca, Syna i Ducha Świętego.

1279 Skutek chrztu lub łaski chrzcielnej jest bardzo bogatą rzeczywistością. Obejmuje ona: odpuszczenie grzechu pierworodnego i wszystkich grzechów osobistych, narodzenie do nowego życia, przez które człowiek staje się przybranym synem Ojca, członkiem Chrystusa, świątynią Ducha Świętego. Przez fakt przyjęcia tego sakramentu ochrzczony jest włączony w Kościół, Ciało Chrystusa, i staje się uczestnikiem kapłaństwa Chrystusa.

1280 Chrzest wyciska w duszy niezatarte duchowe znamię, "charakter", który konsekruje ochrzczonego do uczestniczenia w chrześcijańskim kulcie religijnym. Z racji "charakteru" chrzest nie może być powtórzony Por. Sobór Trydencki: DS 1609 i 1624.

1281 Ci, którzy ponoszą śmierć z powodu wiary, katechumeni i wszyscy ludzie, którzy pod wpływem łaski, nie znając Kościoła, szczerze szukają Boga i starają się pełnić Jego wolę, mogą być zbawieni, chociaż nie przyjęli chrztu Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 16.

1282 Od najdawniejszych czasów chrzest jest udzielany dzieciom, ponieważ jest łaską i darem Bożym, które nie zakładają ludzkich zasług. Dzieci są chrzczone w wierze Kościoła. Wejście w życie chrześcijańskie daje dostęp do prawdziwej wolności.

1283 Jeśli chodzi o dzieci zmarłe bez chrztu, to liturgia Kościoła zachęca nas do ufności w miłosierdzie Boże i do modlitwy o ich zbawienie.

1284 W razie konieczności każda osoba może udzielić chrztu, pod warunkiem że ma intencję uczynienia tego, co czyni Kościół, i poleje wodą głowę kandydata, mówiąc: "Ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego".

▲ do góry

Spis treści:

1. Sprawowanie chrztu.

2. Szafarz chrztu.

3. Przyjmujący chrzest.

4. Chrzestni.

5. Stwierdzenie i zapisanie przyjętego chrztu.

Tytuł I

CHRZEST

Kan. 849 Chrzest, brama sakramentów, konieczny do zbawienia przez rzeczywiste lub zamierzone przyjęcie, który uwalnia ludzi od grzechów, odradza ich jako dzieci Boże i przez upodobnienie do Chrystusa niezniszczalnym charakterem włącza ich do Kościoła, jest ważnie udzielany jedynie przez obmycie w prawdziwej wodzie z zastosowaniem koniecznej formy słownej.

Rozdział I

SPRAWOWANIE CHRZTU

Kan. 850 Chrztu udziela się z zachowaniem obrzędu przepisanego w zatwierdzonych księgach liturgicznych, poza przypadkiem naglącej konieczności, kiedy należy zastosować tylko to, co jest wymagane do ważności sakramentu.

Kan. 851 Sprawowanie chrztu powinno być odpowiednio przygotowane, dlatego:

1^o dorosły zamierzający przyjąć chrzest winien być dopuszczony do katechumenatu i wedle możności przez różne stopnie doprowadzony do wtajemniczenia sakramentalnego, zgodnie z obrzędem wtajemniczenia przystosowanym przez Konferencję Episkopatu oraz ze szczegółowymi przepisami przez nią wydanymi;

2^o rodzice dziecka chrzczonego, jak również chrzestni, powinni być należycie pouczeni o znaczeniu tego sakramentu i o związanych z nim obowiązkach. Proboszcz winien osobiście lub przez innych zatroszczyć się, ażeby rodziców właściwie przygotować pasterskimi pouczeniami a także wspólną modlitwą, zbierając razem po kilka rodzin oraz, gdy to możliwe, składając im wizytę.

Kan. 852 § 1. Przepisy zawarte w kanonach o chrzcie dorosłych stosuje się do wszystkich, którzy po wyjściu z dzieciństwa osiągnęli używanie rozumu.

§ 2. Z dzieckiem zrównany jest, gdy chodzi o chrzest, także ten, kto nie jest świadomy swego działania.

Kan. 853 Poza wypadkiem konieczności, woda używana przy udzielaniu chrztu powinna być poświęcona, zgodnie z przepisami ksiąg liturgicznych.

Kan. 854 Chrztu udziela się bądź przez zanurzenie, bądź przez polanie, z zachowaniem przepisów wydanych przez Konferencję Episkopatu.

Kan. 855 Rodzice, chrzestni i proboszcz powinni troszczyć się, by nie nadawać imienia obcego duchowi chrześcijańskiemu.

Kan. 856 Chociaż chrzest może być udzielany w jakimkolwiek dniu, jednak zaleca się, aby z zasady był udzielany w niedzielę albo wedle możności w wigilię paschalną.

Kan. 857 § 1. Poza wypadkiem konieczności, właściwym miejscem chrztu jest kościół lub kaplica.

§ 2. Należy uważać za regułę, że dorosły ma przyjmować chrzest we własnym kościele parafialnym, dziecko zaś w kościele parafialnym jego rodziców, chyba że co innego doradza słuszna przyczyna.

Kan. 858 § 1. Każdy kościół parafialny powinien mieć chrzcielnicę, z zachowaniem łącznego prawa nabytego już przez inne kościoły.

§ 2. Ordynariusz miejsca, wysłuchawszy zdania proboszcza, może dla wygody wiernych zezwolić lub nakazać, ażeby chrzcielnica była także w innym kościele lub kaplicy na terenie parafii.

Kan. 859 Jeśli kandydat do chrztu, ze względu na odległość lub inne okoliczności, nie może bez poważnej niedogodności przybyć lub być przyniesiony do kościoła parafialnego albo innego kościoła lub kaplicy, o których w Kan. 858, § 2, chrztu można i trzeba udzielić w innym bliżej położonym kościele lub kaplicy albo nawet w innym odpowiednim miejscu.

Kan. 860 § 1. Poza wypadkiem konieczności, chrztu nie należy udzielać w domach prywatnych, chyba że ordynariusz miejsca zezwoli na to dla poważnej przyczyny.

§ 2. Jeśli biskup diecezjalny nie zarządzi inaczej, chrztu nie należy udzielać w szpitalach, chyba że zmusza do tego konieczność lub inna racja duszpasterska.

▲ do góry

Rozdział II

SZAFARZ CHRZTU

Kan. 861 § 1. Zwyczajnym szafarzem chrztu jest biskup, prezbiter i diakon, z zachowaniem przepisu Kan. 530, n. 1.

§ 2. Gdy szafarz zwyczajny jest nieobecny lub ma przeszkodę, chrztu godziwie udziela katecheta albo inna osoba wyznaczona do tej funkcji przez ordynariusza miejsca, a w wypadku konieczności każdy człowiek, mający właściwą intencję. Duszpasterze, zwłaszcza zaś proboszcz, powinni zatroszczyć się o to, aby wierni zostali pouczeni o prawidłowym udzielaniu chrztu.

Kan. 862 Poza wypadkiem konieczności, nie wolno nikomu bez odpowiedniego zezwolenia udzielać chrztu na obcym terytorium, nawet swoim podwładnym.

Kan. 863 O chrzcie dorosłych, przynajmniej tych, którzy ukończyli czternasty rok życia, powinien być powiadomiony biskup diecezjalny, ażeby, jeśli uzna to za wskazane, sam udzielił chrztu.

▲ do góry

Rozdział III

PRZYJMUJĄCY CHRZTU

Kan. 864 Zdatnym do przyjęcia chrztu jest każdy człowiek, jeszcze nie ochrzczony.

Kan. 865 § 1. Aby dorosły mógł być ochrzczony, powinien wyrazić wolę przyjęcia chrztu, być odpowiednio pouczony o prawdach wiary i obowiązkach chrześcijańskich oraz przejść praktykę życia chrześcijańskiego w katechumenacie. Ma być również pouczony o konieczności żalu za grzechy.

§ 2. Dorosły, znajdujący się w niebezpieczeństwie śmierci, może być ochrzczony, jeśli mając jakąś znajomość głównych prawd wiary, ujawni w jakikolwiek sposób intencję przyjęcia chrztu i przyrzeknie, że będzie zachowywał nakazy chrześcijańskiej religii.

Kan. 866 Jeśli tylko nie stoi na przeszkodzie poważna racja, dorosły przyjmujący chrzest powinien być zaraz bierzmowany i uczestniczyć w Eucharystii, przyjmując także Komunię świętą.

Kan. 867 § 1. Rodzice mają obowiązek troszczyć się, ażeby ich dzieci zostały ochrzczone w pierwszych tygodniach; możliwie najszybciej po urodzeniu, a nawet jeszcze przed nim powinni się udać do proboszcza, by prosić o sakrament dla dziecka i odpowiednio do niego się przygotować.

§ 2. Jeśli dziecko znajduje się w niebezpieczeństwie śmierci, powinno być natychmiast ochrzczone.

Kan. 868 § 1. Do godziwego ochrzczenia dziecka wymaga się:

1^o aby zgodzili się rodzice lub przynajmniej jedno z nich, lub ci, którzy prawnie ich zastępują;

2^o aby istniała uzasadniona nadzieja, że dziecko będzie wychowane po katolicku; jeśli jej zupełnie nie ma, chrzest należy odłożyć zgodnie z postanowieniami prawa partykularnego, powiadamiając rodziców o przyczynie.

§ 2. Dziecko rodziców katolickich, a nawet i niekatolickich, znajdujące się w niebezpieczeństwie śmierci, jest godziwie chrzczone, nawet wbrew woli rodziców.

Kan. 869 § 1. W razie wątpliwości, czy ktoś został ochrzczony albo czy chrzest był ważnie udzielony, istniejącej mimo przeprowadzenia rzetelnych badań w tej sprawie, chrztu należy udzielić warunkowo.

§ 2. Ochrzczeni we wspólnocie kościelnej niekatolickiej nie powinni być chrzczeni warunkowo, chyba że po zbadaniu materii i formy zastosowanych przy udzielaniu tego chrztu, jak również intencji ochrzczonego jako dorosłego, oraz szafarza chrztu, pozostaje uzasadniona wątpliwość co do ważności chrztu.

§ 3. Jeśli w wypadkach, o których w §§ 1 i 2, pozostaje wątpliwe udzielenie lub ważność chrztu, przed jego udzieleniem dorosłemu należy wyjaśnić naukę o sakramencie chrztu oraz przedstawić mu, albo - jeśli chodzi o dziecko - jego rodzicom powody wątpliwej ważności udzielonego chrztu.

Kan. 870 Dziecko podrzucone lub znalezione, jeśli po dokładnym zbadaniu nie ustali się jego chrztu, należy ochrzcić.

Kan. 871 Płody poronione, jeśli żyją, należy, jeśli to możliwe, chrzcić.

▲ do góry

Rozdział IV

CHRZESTNI

Kan. 872 Przyjmujący chrzest powinien mieć, jeśli to możliwe, chrzestnego. Ma on dorosłemu towarzyszyć w chrześcijańskim wtajemniczeniu, a dziecko wraz z rodzicami przedstawiać do chrztu oraz pomagać, żeby ochrzczony prowadził życie chrześcijańskie odpowiadające przyjętemu sakramentowi i wypełniał wiernie złączone z nim obowiązki.

Kan. 873 Należy wybrać jednego tylko chrzestnego lub chrzestną, albo dwoje chrzestnych.

Kan. 874 § 1. Do przyjęcia zadania chrzestnego może być dopuszczony ten, kto:

1^o jest wyznaczony przez przyjmującego chrzest albo przez jego rodziców, albo przez tego, kto ich zastępuje, a gdy tych nie ma, przez proboszcza lub szafarza chrztu, i posiada wymagane do tego kwalifikacje oraz intencję pełnienia tego zadania;

2^o ukończył szesnaście lat, chyba że biskup diecezjalny określił inny wiek albo proboszcz lub szafarz jest zdania, że słuszna przyczyna zaleca dopuszczenie wyjątku;

3^o jest katolikiem, bierzmowanym i przyjął już sakrament Najświętszej Eucharystii oraz prowadzi życie zgodne z wiarą i odpowiadające funkcji, jaką ma pełnić;

4^o jest wolny od jakiejkolwiek kary kanonicznej, zgodnie z prawem wymierzonej lub deklarowanej;

5^o nie jest ojcem lub matką przyjmującego chrzest.

§ 2. Ochrzczony, należący do niekatolickiej wspólnoty kościelnej, może być dopuszczony tylko razem z chrzestnym katolikiem i to jedynie jako świadek chrztu.

▲ do góry

Rozdział V

STWIERDZENIE I ZAPISANIE PRZYJĘTEGO CHRZTU

Kan. 875 Udzielający chrztu powinien zatroszczyć się, jeśli nie ma chrzestnego, ażeby był przynajmniej jeden świadek, który by mógł stwierdzić udzielenie chrztu.

Kan. 876 Do udowodnienia chrztu, jeśli to nie przynosi nikomu szkody, wystarczy oświadczenie jednego wiarygodnego świadka albo przysięga samego ochrzczonego, gdy przyjmował chrzest jako dorosły.

Kan. 877 § 1. Proboszcz miejsca udzielenia chrztu powinien bezzwłocznie i dokładnie zapisać w księdze ochrzczonych nazwisko ochrzczonego, czyniąc wzmiankę o szafarzu, rodzicach, chrzestnych oraz o świadkach, jeśli występują, jak również o miejscu i dacie udzielonego chrztu, podając również datę i miejsce urodzenia.

§ 2. Jeśli idzie o dziecko zrodzone z matki niezamężnej, należy wpisać nazwisko matki, gdy fakt jej macierzyństwa jest publicznie stwierdzony albo ona sama z własnej woli o to prosi na piśmie lub wobec dwóch świadków. Należy wpisać także nazwisko ojca, gdy jego ojcostwo potwierdza jakiś dokument publiczny, albo oświadczenie złożone przez niego wobec proboszcza i dwóch świadków. W pozostałych wypadkach wpisuje się ochrzczonego, bez żadnej wzmianki o ojcu lub rodzicach.

§ 3. W wypadku dziecka adoptowanego należy wpisać nazwiska adoptujących oraz - przynajmniej jeśli tak czyni się w akcie cywilnym regionu - nazwiska rodziców naturalnych, zgodnie z §§ 1 i 2, przy uwzględnieniu przepisów Konferencji Episkopatu.

Kan. 878 Jeśli chrzest nie był udzielony przez proboszcza ani też w jego obecności, wtedy szafarz chrztu, kimkolwiek jest, ma obowiązek powiadomić proboszcza parafii, na terenie której udzielono chrztu, aby mógł zapisać chrzest, zgodnie z Kan. 877, § 1.

▲ do góry

Spis treści:

1. Dlaczego chrzest jest konieczny do zbawienia?

2. Kto bez chrztu z wody może dostąpić zbawienia?

3. Co teologia nazywa chrztem pragnienia?

4. Na czym polega chrzest krwi?

5. Czy umierające bez chrztu dzieci mogę osiągnąć zbawienie?

6. W jaki sposób i kto może udzielać sakramentu chrztu św.?

7. Dlaczego sakramentu chrztu udziela się tylko raz?

8. Na czym polega sprawowanie powszechnego kapłaństwa wiernych??

ks. Michał Kaszowski

 

Konieczność chrztu do zbawienia

 

Kościół, podejmujący naukę Jezusa Chrystusa, głosi, że chrzest jest konieczny do zbawienia. Powstaje zatem pytanie, czy wszyscy ludzie, którzy nie przyjęli sakramentu chrztu, zostaną potępieni?

 

1. Dlaczego chrzest jest konieczny do zbawienia? Mk 16,16; J 3,5

Jezus powiedział do swoich uczniów: "Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię wszelkiemu stworzeniu! Kto uwierzy i przyjmie chrzest, będzie zbawiony; a kto nie uwierzy, będzie potępiony" (MK 16,15-16). Przez chrzest dokonuje się narodzenie człowieka z Ducha Świętego. Bez tego narodzenia zaś nie można osiągnąć zbawienia, jak o tym poucza Nikodema Chrystus: "Zaprawdę, zaprawdę powiadam ci, jeśli się ktoś nie narodzi z wody i z Ducha, nie może wejść do królestwa Bożego" (J 3,5). Jeśli zatem ktoś dobrze wie, że chrzest jest - z ustanowienia Chrystusa - środkiem udzielającym łaski, ten musi go przyjąć pod groźbą utraty zbawienia.

 

2. Kto bez chrztu z wody może dostąpić zbawienia?

Według nauki Kościoła zbawienia mogą dostąpić nie tylko ci, którzy przyjęli chrzest z wody, lecz i ci, którzy wyraźnie pragną go przyjąć, np. katechumeni przygotowujący się do tego sakramentu. Wielu jest jednak takich, którzy o chrzcie nic nie słyszeli albo też widzą w nim tylko nic nie znaczący ryt. Również i ci ludzie mogą osiągnąć zbawienie, o ile - współdziałając z ofiarowaną im łaską - otworzą się na prawdę i będą postępować zgodnie z sumieniem. W Konstytucji dogmatycznej o Kościele Soboru Watykańskiego II czytamy: "Nie odmawia też Opatrzność Boża koniecznej do zbawienia pomocy takim, którzy bez własnej winy w ogóle nie doszli jeszcze do wyraźnego poznania Boga, a usiłują, nie bez łaski Bożej, wieść uczciwe życie. Cokolwiek bowiem znajduje się w nich z dobra i prawdy, Kościół traktuje jako przygotowanie do Ewangelii i jako dane im przez Tego, który każdego człowieka oświeca, aby ostatecznie posiadł życie" (KK 16). Według soborowej nauki Bóg może każdego, sobie tylko znanymi drogami, doprowadzić do wiary, bez której niepodobna Mu się podobać (por. DM 7).

 

3. Co teologia nazywa chrztem pragnienia?

Według teologów wielu dostępuje zbawienia na zasadzie chrztu pragnienia. Otóż można przypuszczać, że ludzie uczciwi, otwarci na prawdę, gotowi czynić każde dobro rozpoznane w sumieniu przyjęliby chrzest, gdyby tylko usłyszeli o nim i dobrze go poznali. Ich uczciwe życie zawiera w sobie zupełnie nieświadome pragnienie chrztu. Dostępuje chrztu pragnienia ten, kto współdziałając z darowaną mu łaską Bożą dochodzi do takiej miłości i żalu za popełnione zło, że przez Ducha Świętego zostaje oczyszczony z grzechów, odrodzony i uświęcony, z czego jednak zupełnie nie zdaje sobie sprawy.

 

4. Na czym polega chrzest krwi? Ap 7,13-17

Męczennicy za wiarę w Chrystusa, umierający bez chrztu z wody, dostępują oczyszczenia z grzechów i wewnętrznego odrodzenia, a tym samym mogą osiągnąć zbawienie. Ich męczeństwo jest chrztem krwi, zastępującym chrzest z wody. Cierpienie dla Chrystusa, oddanie dla Niego życia wyraża głęboką wiarę i miłość. Przez swoją mękę i śmierć męczennicy upodabniają się do Chrystusa ukrzyżowanego i przez Niego zostają oczyszczeni i uświęceni.

 

5. Czy umierające bez chrztu dzieci mogę osiągnąć zbawienie? Mk 10,13-16; Mt 19,25-26

Nikt nie może osiągnąć zbawienia, jeśli przed śmiercią nie dostąpi narodzenia z Ducha Świętego. Wielu teologów uważa, że nieochrzczone dzieci dostąpiły tego odrodzenia i oczyszczenia z grzechu pierworodnego dlatego, że cały Kościół — a przede wszystkim ich rodzice — pragnął ich zbawienia, a tym samym i chrztu. Nie tylko Kościół pragnął ich zbawienia, lecz również wszyscy zbawieni, Matka Najświętsza, a przede wszystkim — Bóg. On bowiem — jak przypomina św. Paweł — "pragnie, by wszyscy ludzie zostali zbawieni" (1 Tm 2,4), a Jezus Chrystus "wydał siebie samego na okup za wszystkich" (1 Tm 2,6). Trudno przypuszczać, by kochający Bóg, usprawiedliwiający nawet największych grzeszników, odrzucał od siebie dzieci, które niczym Go nie znieważyły (por. MK 10,13-16).

 

6. W jaki sposób i kto może udzielać sakramentu chrztu św.? Dz 8,36-38

Zasadniczo sakramentu chrztu udziela kapłan lub diakon. W razie niebezpieczeństwa śmierci każdy bez wyjątku człowiek, nawet niewierzący, może ważnie udzielić tego sakramentu. Udzielając chrztu, trzeba chcieć spełnić to, co czyni Kościół szafujący sakramentami. Chrztu udziela się w ten sposób, że polewając głowę ochrzczonego wypowiada się słowa:

"Janie, Marku itp., ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego". Do chrztu nie musi być używana woda święcona.

 

7. Dlaczego sakramentu chrztu udziela się tylko raz?

Sakrament chrztu wyciska na duszy niezatarte znamię, nazywane charakterem sakramentalnym. Przez ten znak zostaliśmy upodobnieni do Chrystusa-Arcykapłana i włączeni do Kościoła, Jego Mistycznego Ciała. Charakteru sakramentalnego nie niszczy nawet grzech ciężki, dlatego chrzest można przyjąć tylko jeden raz. To niezatarte znamię powoduje, że mamy udział w tzw. powszechnym kapłaństwie wiernych, a więc zobowiązani jesteśmy do składania Bogu czci i budowania Kościoła.

 

8. Na czym polega sprawowanie powszechnego kapłaństwa wiernych? 1 P 2 ,4-5. 9-10

Przez charakter sakramentalny chrztu zostaliśmy wszyscy zjednoczeni z Chrystusem - Kapłanem, upodobnieni do Niego, mając przez to udział w powszechnym kapłaństwie ludu Bożego. Każdy ochrzczony jest zatem zobowiązany do ciągłego wypełniania różnych funkcji, wynikających z udziału w tym kapłaństwie. Konstytucja dogmatyczna o Kościele Soboru Watykańskiego II poucza, że wierni pełnią królewskie i powszechne kapłaństwo przez współdziałanie w ofiarowaniu Eucharystii oraz przez "przyjmowanie sakramentów, modlitwę i dziękczynienie, świadectwo życia świątobliwego, zaparcie się siebie i czynną miłość" (KK 10).

▲ do góry

Spis treści:

1. Chrzest w pierwszych wiekach Kościoła.

a) – Pierwszy dłuższy okres przygotowania.

b) – Bezpośrednie przygotowanie.

2. Chrzest w Kościele Katolickim.

3. Chrzest pragnienia.

4. Benedykt XVI. Msza św. w Niedzielę Chrztu Pańskiego.

5. Benedykt XVI. Rozważanie przed Anioł Pański.

6. Chrzest transseksualistów i dzieci par homoseksualnych.

Chrzest w pierwszych wiekach Kościoła

Chrzest w pierwszych wiekach najchętniej udzielano w trakcie liturgii paschalnej. Jego celebracja była zawsze poprzedzona przygotowaniem: kandydat do chrztu odpowiadał na trzy pytania dotyczące podstawy wiary, a następnie zanurzano go w wodzie. Wczesnochrześcijański traktat Pierwsza Apologia jest świadkiem bardzo wczesnego sposobu przygotowania do chrztu i udzielania go: ...ci, którzy uwierzyli w prawdziwość naszej nauki i naszych wypowiedzi, ślubują, że zgodnie z nimi wieść będą życie. Wówczas uczymy ich, jak mają się modlić, jak pościć, jak prosić Boga o odpuszczenie dawniej popełnionych grzechów – przy czym sami także modlimy się i pościmy wraz z nimi. Następnie prowadzimy ich do miejsca, gdzie znajduje się woda i tam dostępują oni odrodzenia w taki sam sposób, w jaki myśmy go dostąpili, mianowicie zostają skąpani w wodzie w imię Boga Ojca i Pana wszechrzeczy, w imię Jezusa Chrystusa, Zbawiciela naszego, oraz w imię Ducha Świętego. (1 Apologia 65).

Już od początku, zanurzeniu w wodę towarzyszyły różne ryty pomocnicze jak namaszczenie olejem świętym, naznaczenie znakiem krzyża, będącego pierwotnie literą Tau - symbolem imienia Bożego (por. Ez. 9,4). Następowało również nałożenie białej szaty. Czasem też nałożenie wieńca z zielonych liści oraz wypicie źródlanej wody chrzcielnej. Potem następowała katecheza pochrzcielna, która była pierwowzorem katechez mistagogicznych z IV w. Przybierała ona formę homilii wielkanocnej, która w chrześcijańskiej celebracji paschalnej zastąpiła hagada o wyzwoleniu Izraelitów z domu niewoli w Egipcie, stanowiącą centralny element celebracji. Po homilii następowała agapa, będąca kontynuacją drugiej, po hagadzie, części żydowskiego świętowania - uczty paschalnej. Następnie Justyn podaje, że nowo ochrzczeni prowadzeni byli na zebranie braci, gdzie po raz pierwszy uczestniczyli w Eucharystii.

Inne wczesne pisma jak De Baptismo (O Chrzcie) Tertuliana (155-200), a szczególnie Tradycja Apostolska Hipolita Rzymskiego (II w.) dają nam poznać rozwój liturgii chrzcielnej.

Stosunkowo prędko ukształtowało się przygotowanie do chrztu w formie katechumenatu, który zawierał dwa okresy przygotowania katechetycznego, duchowego i moralnego.

▲ do góry

1. Pierwszy dłuższy okres przygotowania. W jego trakcie poddawano kandydata kilku skrutiniom, w których sprawdzano jak zmienia się jego mentalność i życie pod wpływem poznawania Chrystusa dzięki słuchaniu słowa Bożego i katechez. Na pewnym etapie katechumen wyrzekał się diabła, a po jakimś czasie składał publiczne wyznanie wiary (tzw. reditio symboli). Św. Augustyn z Hippony opisuje takie wyznanie wiary i poruszenie, jakie ono wywołało, znanego wówczas filozofa Wiktoryna. Zachowały się katechezy przedchrzcielne m.in. Cyryla Jerozolimskiego (315-386), św. Jana Chryzostoma oraz świętego Ambrożego (339-397) De Mysteriis (O tajemnicach) oraz De Sacramentis (O sakramentach), które biskup wygłosił ok. 388 r.

▲ do góry

2. Bezpośrednie przygotowanie. Polegało ono na podjęciu postu i modlitwy, rozumianych jako egzorcyzm, w czasie bezpośrednio poprzedzającym noc Wielkanocy, kiedy to celebrowano chrzest.

Chrzest w pierwszym okresie zwykle dokonywał się w bieżącej wodzie przez zanurzenie.

Nieco później, gdy po Edykcie Mediolańskim zaczęto budować kościoły (domus ecclesiae), umieszczano w nich baptysteria w formie sadzawek lub baseników chrzcielnych ze stopniami, po których się schodziło do wody i wychodziło z niej - wystarczająco dużych, by można było zanurzyć w nich dorosłą osobę. Zanurzenia dokonywano trzykrotnie, wymawiając za każdym razem imię poszczególnych Osób Trójcy Świętej: Ojca, Syna i Ducha Świętego. Świadectwa tej formuły trynitarnej znajdziemy już u pierwszych Ojców Apostolskich: np. w Listach św. Klemensa 58,2 czy u Ignacego Antiocheńskiego w Liście do Magnezjan 13,1.2. Po wyjściu z wody następowało namaszczenie i nałożenie rąk. Nowy chrześcijanin był odtąd dopuszczony do wspólnej liturgii, do pocałunku pokoju i do Eucharystii.

▲ do góry

Chrzest w Kościele Katolickim

Chrzest w katolicyzmie jest znakiem oczyszczenia z wszelkiego grzechu, w tym z grzechu pierworodnego, odrodzenia duchowego oraz włączenia do Kościoła i zjednoczenia z nim. Według katolików wyraża ponowne narodziny, jest znakiem ukochania ludzi przez Boga i ustanowienia ich swoimi dziećmi. Zazwyczaj wiąże się ze stosownym wpisem do Księgi parafialnej, który jest w Polsce nieusuwalny, nawet w przypadku apostazji ochrzczonego z Kościoła w późniejszym czasie.

Przyjęcie chrztu oznacza, że człowiek staje się chrześcijaninem i może przyjmować inne sakramenty.

Obrzęd udzielany jest przez polanie głowy wodą i wypowiedzenie słów: Ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego (formuła Trynitarza jest uważana za niezbędny warunek chrztu). W przypadku zagrożenia życia wystarczy, aby uczyniła to jakakolwiek osoba, nawet niewierząca, ale zwykle chrzest jest udzielany przez księdza podczas niedzielnej mszy świętej i obejmuje także wyznanie wiary przez obecnych, namaszczenie głowy krzyżmem świętym, włożenie białej szaty, wręczenie zapalonej świecy ojcu lub ojcu chrzestnemu i inne obrzędy. Tradycyjnie z obrzędem chrztu wiąże się nadanie imienia. Kościół chrzci dzieci, jeżeli rodzice zobowiązują się wychowywać je w wierze katolickiej (jeżeli będzie to niemożliwe, ten obowiązek spada na chrzestnych). Zwyczajnym szafarzem chrztu jest kapłan lub diakon, nadzwyczajnym szafarzem chrztu może być każdy człowiek, udzielający chrztu drugiej osobie zazwyczaj w wyjątkowych okolicznościach w imię Trójcy Świętej. Materią tego sakramentu jest woda, a formą słowa: N. ja Ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego.

▲ do góry

Chrzest pragnienia

Kwestia losu dzieci, które z przyczyn naturalnych bądź zamordowane umarły bez chrztu — nie jest problemem ani życiowo banalnym, ani teologicznie prostym. Na pytanie o ich pośmiertny los teologowie nie dawali jednoznacznych odpowiedzi. Najczęściej "wysyłano" je do otchłani, gdzie poniosą karę potępienia (poena damni), lecz wolne będą od kary ognia (poena ignis). Sugerowano także, że posiądą pewną szczęśliwość naturalną, czyli przyrodzonymi władzami duszy połączą się z Bogiem.

Dziś podkreśla się ufność w miłosierdzie Boże. Jan Paweł II w encyklice "Evangelium vitae" zachęca kobiety, które przerwały ciążę: "Temu samemu Ojcu i Jego miłosierdziu możecie też z nadzieją zawierzyć wasze dziecko". Katechizm zaś naucza, że dzieci te "Kościół może tylko polecać miłosierdziu Bożemu, jak czyni to podczas przeznaczonego dla nich obrzędu pogrzebu. Istotnie, wielkie miłosierdzie Boga, który pragnie, by wszyscy ludzie zostali zbawieni i miłość Jezusa do dzieci, która kazała Mu powiedzieć: »Pozwólcie dzieciom przychodzić do Mnie, nie przeszkadzajcie im« (Mk 10, 14), pozwalają nam mieć nadzieję, że istnieje jakaś droga zbawienia dla dzieci zmarłych bez chrztu".

Problem podjęła Międzynarodowa Komisja Teologiczna na życzenie Jana Pawła II i Benedykta XVI. Ten ostatni, jeszcze jako kardynał, pisał: "Otchłań nigdy nie była ściśle określoną prawdą wiary. Osobiście — mówię to raczej jako teolog niż jako prefekt Kongregacji Nauki Wiary — uznałbym ją tylko za hipotezę teologiczną. Idea »otchłani« przyporządkowana była innej, absolutnie pierwszoplanowej prawdzie wiary — znaczeniu chrztu". Komisja zaś w 2007 r. stwierdziła, że "istnieje poważny teologiczny i liturgiczny grunt dla nadziei, iż zmarłe bez chrztu dzieci będą zbawione i będą się cieszyć wizją uszczęśliwiającą".

Rada Naukowa Konferencji Episkopatu Polski wydała pięć lat wcześniej notę wyjaśniającą, że "dzieci umierające bez Chrztu zostają uwolnione od grzechu pierworodnego za pośrednictwem pragnienia Chrztu, zawartego w akcie wiary Kościoła, wyrażonego w jego modlitwie wstawienniczej o zbawienie wszystkich. Ponieważ każdy sakrament dokonuje się w wierze Kościoła, który go sprawuje z mandatu Chrystusa, także sakrament Chrztu dzieci jest sprawowany w tej wierze i dlatego nie widać rozumnych podstaw dla wyłączenia dzieci nieochrzczonych z powszechnej zbawczej woli Boga".

▲ do góry

Msza św. w Niedzielę Chrztu Pańskiego

10 stycznia 2010

Papież Benedykt XVI

Drodzy bracia i siostry!

W święto Chrztu Pańskiego również w tym roku z radością udzielam sakramentu chrztu kilkanaściorgu niemowlętom, które rodzice przedstawiają Kościołowi. Witam was, drodzy tatusiowie i mamusie tych maleństw, i was, rodziców chrzestnych, przyjaciół i krewnych, którzy je otaczacie. Dziękujemy Bogu, który dziś powołuje tych siedem dziewczynek i siedmiu chłopców, by stali się Jego dziećmi w Chrystusie. Otaczamy ich modlitwą i miłością oraz przyjmujemy z radością do wspólnoty chrześcijańskiej, która od dzisiaj staje się także ich rodziną.

Święto Chrztu Jezusa należy do cyklu objawień Pana, który w Boże Narodzenie rozpoczęły narodziny w Betlejem Słowa Wcielonego, kontemplowanego w ubogim żłóbku przez Maryję, Józefa i pasterzy; jego ważnym etapem była Epifania, kiedy za pośrednictwem Mędrców Mesjasz objawił się wszystkim narodom. Dziś Jezus objawia się nad brzegami Jordanu Janowi i ludowi Izraela. (…) Jego chrzest jest chrztem pokuty, znakiem wzywającym do nawrócenia, do zmiany życia, gdyż zbliża się Ten, który «będzie (...) chrzcił Duchem Świętym i ogniem» (3, 16). Nie sposób bowiem dążyć do nowego świata, tkwiąc w egoizmie i zachowując związane z grzechem zwyczaje. Jezus również opuszcza dom oraz codzienne zajęcia i idzie nad Jordan. Dołącza do tłumu, słuchającego Jana Chrzciciela, i czeka w kolejce, tak jak wszyscy, na chrzest. Jan, gdy tylko zobaczył, że On się zbliża, przeczuł, że w tym Człowieku jest coś wyjątkowego, że to jest ten tajemniczy Drugi, na którego czekał i do którego zmierzało całe jego życie. Pojmuje, że stoi przed Kimś większym od niego i że nie jest godny nawet rozwiązać Mu rzemyków u sandałów.

Jezus objawia się nad Jordanem z niezwykłą pokorą, która przypomina ubóstwo i prostotę Dziecka złożonego w żłobie i antycypuje nastawienie, z jakim na końcu swych ziemskich dni będzie umywał stopy uczniom i zniesie straszliwe upokorzenie krzyża. Syn Boży, Ten, który jest bez grzechu, staje pośród grzeszników, pokazuje, że Bóg jest blisko ludzi, którzy się nawracają. Jezus bierze na swe barki ciężar win całej ludzkości, rozpoczyna swoją misję, stając na naszym miejscu, na miejscu grzeszników, świadomy czekającego Go krzyża.

Gdy pogrążony w modlitwie wychodzi z wody po chrzcie, otwiera się niebo. Tej chwili oczekiwało wielu proroków. «Obyś rozdarł niebiosa i zstąpił» - wołał Izajasz (63, 19). W owej chwili, jak zdaje się sugerować św. Łukasz, ta modlitwa zostaje wysłuchana. W istocie «otworzyło się niebo i Duch Święty zstąpił nad Niego» (w. 3, 21-22); rozległy się słowa, których wcześniej nigdy nie słyszano: «Tyś jest mój Syn umiłowany, w Tobie mam upodobanie» (w. 22). Gdy Jezus wychodzi z wody - pisze św. Grzegorz z Nazjanzu - «widzi, jak rozstępują się i otwierają niebiosa, te niebiosa, które Adam zamknął przed sobą i przed całym swoim potomstwem» (Mowa 39. na Chrzest Pana, PG 36). Ojciec, Syn i Duch Święty zstępują pośród ludzi i objawiają nam swą zbawczą miłość. Aniołowie zanieśli pasterzom wieść o narodzinach Zbawiciela, gwiazda objawiła je Mędrcom przybyłym ze Wschodu, a teraz głos samego Ojca oznajmia ludziom, że jest na świecie Jego Syn, i wzywa ich do myślenia o zmartwychwstaniu, o zwycięstwie Chrystusa nad grzechem i nad śmiercią.

Radosne przesłanie Ewangelii jest echem tego głosu, pochodzącego z góry. Słusznie zatem Paweł, którego słów wysłuchaliśmy w drugim czytaniu, pisze do Tytusa: Synu mój, «ukazała się (...) łaska Boga, która niesie zbawienie wszystkim ludziom» (2, 11). Ewangelia jest dla nas bowiem łaską, dającą radość i sens życiu. Ona, pisze dalej Apostoł, «poucza nas, abyśmy wyrzekli się bezbożności i żądz światowych, rozumnie i sprawiedliwie, i pobożnie żyli na tym świecie» (w. 12); prowadzi nas zatem do życia szczęśliwszego, piękniejszego, bardziej solidarnego - do życia zgodnego z Bożym planem. Możemy powiedzieć, że również przed tymi dziećmi otwierają się dziś niebiosa. Otrzymają one w darze łaskę chrztu i Duch Święty zamieszka w nich niczym w świątyni, przemieniając głęboko ich serce. Od tej chwili głos Ojca je także będzie wzywał, aby były Jego dziećmi w Chrystusie, i w swej rodzinie, którą jest Kościół, da każdemu wspaniały dar wiary. Teraz, gdy nie mogą jeszcze wszystkiego zrozumieć, ten dar zostanie złożony w ich sercach niczym ziarno pełne życia, które oczekuje na moment, w którym się rozwinie i zaowocuje. Dziś zostają ochrzczone w wierze Kościoła, którą wyznają ich rodzice, chrzestni i chrzestne oraz obecni tu chrześcijanie, którzy później będą je prowadzić za rękę drogą naśladowania Chrystusa. W obrzędzie chrztu wątek wiary pojawia się już na początku, kiedy celebrans przypomina rodzicom, że prosząc o chrzest dla swych dzieci, biorą na siebie obowiązek «wychowania ich w wierze». O tym zadaniu przypomina rodzicom i chrzestnym jeszcze wyraźniej trzecia część liturgii, która zaczyna się od skierowanych do nich słów: «Starajcie się wychować je w wierze tak, aby zachować w nim to Boże życie od skażenia grzechu i umożliwić jego ustawiczny rozwój. Jeżeli więc, kierując się wiarą, jesteście gotowi podjąć się tego zadania (...) wyznajcie wiarę w Jezusa Chrystusa. Jest to wiara Kościoła, w której wasze dzieci otrzymują chrzest». Te słowa z obrzędu chrztu wskazują niejako, że wyznanie wiary i wyrzeczenie się grzechu przez rodziców i chrzestnych jest koniecznym warunkiem, aby Kościół udzielił chrztu ich dzieciom.

Bezpośrednio przed polaniem wodą głowy niemowlęcia jeszcze raz pojawia się wątek wiary. Celebrans zwraca się z ostatnim pytaniem: «Czy chcecie, aby wasze dziecko otrzymało chrzest w wierze Kościoła, którą przed chwilą wspólnie wyznaliśmy?» I dopiero po ich twierdzącej odpowiedzi zostaje udzielony sakrament. Wiara jest również głównym wątkiem obrzędów wyjaśniających - namaszczenia krzyżmem świętym, przekazania białej szaty i zapalonej świecy, geście effatha. «Podtrzymywanie tego światła powierza się wam (...) - mówi formuła towarzysząca przekazaniu świecy — aby wasze dzieci (...) postępowały zawsze jak dzieci światłości, a trwając w wierze, mogły wyjść na spotkanie przychodzącego Pana»; «Niech Pan Jezus - mówi dalej celebrans w obrzędzie effatha - pozwoli ci wkrótce słuchać swego słowa i wyznawać twoją wiarę na cześć i chwałę Boga Ojca». Rytuał wieńczy końcowe błogosławieństwo, które jeszcze raz przypomina rodzicom o tym, że mają obowiązek być dla dzieci «pierwszymi świadkami wiary».

Drodzy przyjaciele, dziś jest wielki dzień w życiu tych dzieci. Stając się poprzez chrzest uczestnikami śmierci i zmartwychwstania Chrystusa, rozpoczynają z Nim radosną i porywającą przygodę ucznia. Liturgia przedstawia ją jako doświadczenie światła. W istocie, w momencie gdy każdemu zostaje wręczona zapalona od paschału świeca, Kościół mówi: «Przyjmijcie światło Chrystusa!» To chrzest oświeca światłem Chrystusa, otwiera oczy na Jego blask i wprowadza w tajemnicę Boga dzięki Bożemu płomieniowi wiary. Dzieci, które za chwilę zostaną ochrzczone, powinny przez całe życie chodzić w tym świetle, wspomagane przez słowa i przykład rodziców oraz chrzestnych. Oni zaś winni starać się podsycać słowami i świadectwem swego życia płomień wiary tych dzieci, aby mogła ona zajaśnieć w tym naszym świecie, który często błąka się w mrokach zwątpienia, i nieść światło Ewangelii, która jest życiem i nadzieją. Tylko wówczas jako dorośli ludzie będą mogły z pełną świadomością wypowiedzieć formułę kończącą wyznanie wiary składane podczas obrzędu: «Taka jest nasza wiara. Taka jest wiara Kościoła, której wyznawanie jest naszą chlubą, w Chrystusie Panu naszym».

Również w naszych czasach wiara jest darem, który trzeba na nowo odkryć, pielęgnować i dawać o nim świadectwo. Niech Pan sprawi, że dzięki tej uroczystości chrztu każdy z nas doświadczy z radością, jak pięknie jest być chrześcijaninem, abyśmy mogli prowadzić ochrzczone dzieci do tego, by w pełni przylgnęły do Chrystusa. Zawierzmy te maleństwa matczynemu wstawiennictwu Maryi Dziewicy. Prośmy Ją, by po otrzymaniu białej szaty, znaku ich nowej godności dzieci Bożych, były przez całe swe życie wiernymi uczniami Chrystusa i odważnymi świadkami Ewangelii. Amen.

▲ do góry

Rozważanie przed Anioł Pański

10 stycznia 2010

Papież Benedykt XVI

Drodzy bracia i siostry!

Dziś rano podczas Mszy św. odprawianej w Kaplicy Sykstyńskiej udzieliłem sakramentu chrztu kilkanaściorgu niemowlętom. (…)

Poprzez ten sakrament człowiek staje się rzeczywiście synem - synem Bożym. Od tego momentu celem jego egzystencji jest osiągnięcie w sposób wolny i świadomy tego, co od początku otrzymał w darze. «Stań się tym, czym jesteś» stanowi podstawową zasadę wychowania osoby ludzkiej, odkupionej przez łaskę. Ta zasada ma wiele cech wspólnych z procesem dorastania człowieka, kiedy to dzięki więzi z rodzicami, polegającej początkowo na całkowitym uzależnieniu, poprzez momenty oddalenia i kryzysy, kształtuje się w nim świadomość bycia dzieckiem, potem wdzięczność za dar życia, dojrzałość i zdolność obdarowania życiem. Również chrześcijanin, zrodzony w chrzcie do nowego życia, rozpoczyna swoją drogę dojrzewania w wierze, dzięki której będzie świadomie wzywał Boga jako «Abbę - Ojca», zwracał się do Niego z wdzięcznością i żył radością, że jest Jego synem.

Chrzest jest także podstawą modelu społeczeństwa: społeczeństwa braci. Braterstwa nie można zaprowadzić za pomocą ideologii, tym bardziej dekretem jakiejkolwiek legalnie ustanowionej władzy. Widzimy w innych braci i siostry dzięki pokornej, lecz głębokiej świadomości, że jesteśmy dziećmi jednego Ojca Niebieskiego. Jako chrześcijanom dzięki Duchowi Świętemu, którego otrzymaliśmy na chrzcie, przypadł nam w udziale dar i zadanie, jakim jest żyć jako dzieci Boże i bracia, by stanowić «zaczyn» nowej ludzkości, solidarnej i bogatej w pokój i nadzieję. Pomaga nam w tym świadomość, że oprócz Ojca w niebie mamy też Matkę, Kościół, którego odwiecznym wzorem jest Maryja. Jej zawierzamy nowo ochrzczone dzieci oraz ich rodziny, a dla wszystkich prosimy o codzienną radość powtórnego rodzenia się «z góry», z miłości Boga, która czyni z nas Jego dzieci i braci.

▲ do góry

Watykan: Transseksualiści mogą przyjmować chrzest,
a dzieci par homoseksualnych należy ochrzcić

09 listopada 2023, Watykan.

Osoby transseksualne, nawet jeśli przeszły leczenie hormonalne lub operację zmiany płci, mogą przyjąć chrzest, „jeśli nie ma sytuacji, w których istnieje niebezpieczeństwo wywołania publicznego zgorszenia lub dezorientacji wśród wiernych”. A dzieci par homoseksualnych należy ochrzcić, nawet jeśli urodziły się z matki zastępczej, pod warunkiem, że istnieje uzasadniona nadzieja, że zostaną wychowane w wierze katolickiej. Takie stwierdzenia znalazły się w odpowiedzi Dykasterii Nauki Wiary podpisanej przez prefekta kard. Victora Manuela Fernandéza, a zatwierdzonej przez papieża 31 października. O odpowiedzi na pytania dotyczące szeregu kontrowersyjnych kwestii poprosił w lipcu bieżącego roku, biskup Santo Amaro w Brazylii, José Negri.

Oto tekst odpowiedzi Dykasterii w tłumaczeniu na język polski:

Odpowiedzi Dykasterii biskupowi Negri

Niniejsze odpowiedzi powtarzają zasadniczo fundamentalną treść tego, co zostało już potwierdzone na ten temat w przeszłości przez Dykasterię[1].

1. Czy osoba transseksualna może zostać ochrzczona?

Osoba transseksualna – która przeszła również leczenie hormonalne i operację zmiany płci – może przyjąć chrzest na tych samych warunkach, co inni wierni, jeśli nie ma sytuacji, w których istnieje ryzyko wywołania zgorszenia publicznego lub dezorientacji wśród wiernych. W przypadku dzieci lub młodzieży z problemami natury transseksualnej, jeśli są dobrze przygotowani i chętni, mogą przyjąć chrzest.

Jednocześnie należy rozważyć następujące kwestie, zwłaszcza gdy istnieją wątpliwości co do obiektywnej sytuacji moralnej, w jakiej znajduje się dana osoba, lub co do jej subiektywnych dyspozycji do łaski. W przypadku chrztu Kościół naucza, że jeśli sakrament jest przyjmowany bez żalu za grzechy ciężkie, dana osoba nie otrzymuje łaski uświęcającej, chociaż otrzymuje charakter sakramentalny. Katechizm stwierdza: „To upodobnienie do Chrystusa i Kościoła, urzeczywistniane przez Ducha Świętego, jest nieusuwalne; pozostaje ono w chrześcijaninie na zawsze jako pozytywna dyspozycja do przyjęcia łaski, jako obietnica i zapewnienie opieki Bożej oraz powołanie do kultu Bożego i służby Kościołowi”[2].

Św. Tomasz z Akwinu nauczał bowiem, że kiedy przeszkoda dla łaski zniknie, u kogoś, kto przyjął chrzest bez odpowiedniego usposobienia, sam charakter „jest bezpośrednią przyczyną, która usposabia do przyjęcia łaski”[3]. Św. Augustyn z Hippony odwoływał się do tej sytuacji, mówiąc, że nawet jeśli człowiek popada w grzech, Chrystus nie niszczy charakteru otrzymanego przez niego w chrzcie i szuka (quaerit) grzesznika, w którym jest odciśnięty ten charakter, który określa go jako Jego własność [4].

Możemy zatem zrozumieć, dlaczego papież Franciszek zechciał podkreślić, że chrzest „jest bramą pozwalającą Chrystusowi Panu zamieszkać w naszej osobie, a nam zanurzyć się w Jego Tajemnicy”[5]. Oznacza to konkretnie, że „Sakramentów nie powinno się zamykać z jakichkolwiek powodów. Odnosi się to przede wszystkim do sytuacji, w której chodzi o sakrament będący «bramą» – o Chrzest […] Kościół nie jest urzędem celnym, jest ojcowskim domem, gdzie jest miejsce dla każdego z jego niełatwym życiem”[6].

Tak więc, nawet jeśli pozostają wątpliwości co do obiektywnej sytuacji moralnej danej osoby lub co do jej subiektywnej dyspozycji do przyjęcia łaski, nie wolno nigdy zapominać o tym aspekcie wierności bezwarunkowej miłości Boga, zdolnej do zrodzenia nawet u grzesznika nieodwołalnego przymierza, zawsze otwartego na rozwój, również nieprzewidywalny. Jest to prawdą nawet wtedy, gdy u penitenta nie pojawia się w pełni oczywiste postanowienie poprawy, ponieważ często przewidywalność nowego upadku „nie umniejsza autentyczności intencji”[7]. W każdym razie Kościół musi zawsze wzywać do pełnego przeżywania wszystkich konsekwencji otrzymanego chrztu, które zawsze należy rozumieć i rozwijać w ramach całej drogi inicjacji chrześcijańskiej.

2. Czy osoba transseksualna może być ojcem chrzestnym lub matką chrzestną?

Pod pewnymi warunkami można dopuścić do zadania ojca chrzestnego lub matki chrzestnej dorosłą osobę transseksualną, która również przeszła terapię hormonalną i operację zmiany płci. Ponieważ jednak zadanie to nie jest prawem, roztropność duszpasterska wymaga, aby nie zezwalać na to, jeśli istnieje niebezpieczeństwo zgorszenia, niewłaściwego usankcjonowania lub dezorientacji w sferze edukacyjnej wspólnoty kościelnej.

3. Czy osoba transseksualna może być świadkiem sakramentu małżeństwa?

W obowiązującym powszechnym prawodawstwie kanonicznym nie ma niczego, co zabraniałoby osobie transseksualnej bycia świadkiem sakramentu małżeństwa.

4. Czy dwie osoby homoafektywne mogą być rodzicami dziecka, które musi być ochrzczone, a które zostało adoptowane lub uzyskane innymi metodami, takimi jak macica do wynajęcia?

Aby dziecko mogło zostać ochrzczone, musi istnieć uzasadniona nadzieja, że zostanie ono wychowane w religii katolickiej (por. kan. 868 § 1, 2 CIC; kan. 681, § 1, 1o CCEO).

5. Czy osoba homoafektywna i żyjąca w konkubinacie może być ojcem chrzestnym osoby chrzczonej?

Zgodnie z kan. 874 § 1, 1ᵒ. i 3ᵒ KPK, ojcem chrzestnym lub matką chrzestną może być osoba, która posiada predyspozycje (por. 1.) i „prowadzi życie zgodne z wiarą i odpowiadające funkcji, jaką ma podjąć” (3ᵒ. por. kan. 685, § 2 KKKW). Inaczej jest w przypadku, gdy wspólne zamieszkiwanie dwóch osób homoseksualnych polega nie na zwykłym wspólnym zamieszkiwaniu, ale na stabilnym i zadeklarowanym związku more uxorio, dobrze znanym wspólnocie.

W każdym razie należyta roztropność duszpasterska wymaga, aby każda sytuacja była mądrze rozważona, aby w celu ochrony sakramentu chrztu, a zwłaszcza jego przyjęcia, które jest cennym dobrem, które należy chronić, ponieważ jest konieczne do zbawienia[8].

Jednocześnie należy wziąć pod uwagę prawdziwą wartość, jaką wspólnota kościelna przyznaje obowiązkom ojca i matki chrzestnej, rolę, jaką odgrywają oni we wspólnocie i szacunek, jaki okazują nauczaniu Kościoła. Wreszcie należy również wziąć pod uwagę możliwość, że inna osoba w kręgu rodzinnym jest gwarantem prawidłowego przekazania wiary katolickiej osobie, która ma zostać ochrzczona, wiedząc, że można jednak asystować osobie, która ma zostać ochrzczona, podczas obrzędu, nie tylko jako ojciec chrzestny lub matka chrzestna, ale także jako świadkowie aktu chrzcielnego.

6. Czy osoba homoafektywna i żyjąca w konkubinacie może być świadkiem małżeństwa?

W obowiązującym powszechnym prawodawstwie kanonicznym nie ma nic, co zabraniałoby osobie homoafektywnej i żyjącej w konkubinacie bycia świadkiem małżeństwa.

EX AUDIENTIA DIE 31 Ottobre 2023 FRANCISCUS

Victor Fernandez

Przypisy:

[1] Por. CONGREGAZIONE PER LA DOTTRINA DELLA FEDE, Nota riservata circa alcune questioni canoniche inerenti al transessualismo (21 dicembre 2018), Città del Vaticano, Sub secreto pontificio.

[2] Katechizm Kościoła Katolickiego, 1121

[3] ŚW. TOMASZ Z AKWINU, I Sent IV, 4,3,2,3: „est inmediata causa disponens ad gratiam”; TENŻE, Summa Theologiae, III, q. 69 a. 9 ad 1: „wszyscy ochrzczeni w Chrystusie, ujednopostaceni z Chrystusem przez wiarę i miłość, przyoblekają się w Chrystusa przez łaskę”.

[4] Por. ŚW. AUGUSTYN Z HIPPONY, Sermo ad Caesariensis Ecclesiae Plebem, 2; PL 43, 691-692: „Nunc vero ipse desertor, characterem fixit imperatoris sui. Deus et Dominus noster Jesus Christus quaerit desertorem, delet erroris criminem, sed non exterminat suum characterem” (Teraz jednak sam stawszy się uchodźcą wyrył charakter swego panowania. Bóg i nasz Pan Jezus Chrystus szuka zbiega, wymazuje zbrodnię błędu, ale nie niszczy jego charakteru”).

[5] FRANCISZEK, Audiencja ogólna (11 kwietnia 2018).

[6] FRANCISZEK, Adhort. ap. Evangelii gaudium, 24 listopada 2013, n. 47.

[7] ŚW. JAN PAWEŁ II, List do kard. Williama W. Bauma i uczestników dorocznego kursu w Penitencjarii Apostolskiej, 22 marca 1996, 5).

[8] Katechizm Kościoła Katolickiego, 1277.

▲ do góry